Travmanın gölgesinde ihracat

Travmanın gölgesinde ihracat
Hazırgiyimin kalesi Adıyaman’da 23 bin kişi bu sektörden ekmek yiyordu. Dünya markalarına üretim yapılan fabrikalarda depremin ardından istihdamın yüzde 40’ı geri döndü. TGSD, Adıyaman OSB’de kurduğu 1200 kişilik konteynerkentte işçilerin barınma derdine çare oldu. İşçiler fabrikada çalışırken, konteynerkentte kalan kadınlar, travmanın etkilerinden kurtulmak için atölyeler talep ediyor. ‘En büyük ihtiyaç ne’ diye sorduğumuzda ise “Psikolojik destek” diyorlar.

Moloz yığınlarının sağlı sollu eşlik ettiği geniş bir yoldan ilerliyoruz. Adıyaman’da üretim yapan Gelişim Tekstil’in Genel Müdürü Ekrem Cırık, buranın kentin en işlek caddesi Atatürk Bulvarı olduğunu söylüyor. Binaların yüzde 90’ının kullanılamaz hale geldiğini de ekliyor. Gelişim Tekstil, Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi’nde (OSB). Dünya devi hazırgiyim şirketlerine üretim yapan fabrika, bin 650 kişiye istihdam sağlıyor. Depremde kayıpları olmuş, kalanlar arasında kentten göç eden çalışanlar var. En büyük sorun elbette barınma. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD), Adıyaman’daki üretimin sürdürülebilirliği için çalışanların aileleriyle birlikte konaklayabileceği konteynerkent kurmuş. Yaklaşık bir haftadan bu yana çalışanlar yerleşiyor. Biz de konteynerkenti ziyaret edeceğiz. Sürdürülebilir üretimde daha önce başlık olmayan ‘barınma’ depremle birlikte nasıl başrole oturdu, yerinde izleyeceğiz. TGSD Başkanları Ramazan Kaya ve Sanem Dikmen depremden sonra buraya çok kez gelerek ihtiyaçları tespit etmişler.

(solda) Ramazan Kaya – (sağda) Sanem Dikmen

HAZIRGİYİMİN KALESİ

Adıyaman, Türkiye hazırgiyim üretiminin kalelerinden biri. 22 binin üzerinde kişiye istihdam sağlayan 265 firma burada üretim yapıyor. OSB’nin hemen yanına kurulan konteynerkentte 308 ünite konumlanmış. Yaklaşık bin 200 kişi burada yaşayacak. Henüz büyük kısmı boş. Biz gittiğimizde iş saatiydi, çocuklar, yaşlılar ve kadınlar ‘kentin sokaklarında’ydı. Alanda çocuk parkı, kreş ve çamaşırhane de var.

Ev sahibimiz Gelişim Tekstil’in ortaklarından Mustafa Akçay, aslen Konyalı. 2008’den bu yana Adıyaman’da bu fabrikayı büyüttüklerini belirtiyor. İplik dışında hazırgiyimde entegre üretim imkânına sahip olduklarını söylüyor. Depremin ardından hızlıca harekete geçen şirket yönetimi, özellikle kadın istihdamında iddialı. Zaten fabrikadaki manzara da bunu doğrular nitelikte. Adıyaman’daki hazırgiyim üretiminin depremin ardından ancak yüzde 40’lık kapasiteye ulaşabildiğini söyleyen TGSD Başkanı Ramazan Kaya’nın verdiği bilgilere göre kentteki fabrikalar çalışan bulmakta zorlanıyor. Kaya, “Tekstil ve hazır giyim sektörlerinden toplam 100 bin kişilik çıkış oldu Kurduğumuz yaşam alanıyla çalışanlarımızın yeniden hayata tutunmalarına, işletmelerimizin de kalifiye işgüçlerini göç nedeniyle kaybetmeden ayağa kalkmalarına ve deprem öncesindeki yüzde 70’lik kapasiteye yeniden çıkmalarına katkı sağlamayı hedefliyoruz” diyor. Bu hedef önemli, çünkü depremin etkilediği 11 il, Türkiye hazırgiyim üretim kapasitesinin yüzde 8.9’unu oluşturuyor. Bölgede sektörün istihdamı ise 143 binin üzerinde.

KADIN İSTİHDAMINI DİKKATE ALDIK

Adıyaman’daki konteynerkent 22 bin metrekarelik alana kurulmuş. Ramazan Kaya, alanı belirlerken hazırgiyim sektöründe kadın çalışan istihdamının yüksek olmasını göz önünde bulundurduklarını ifade ediyor. Kadın istihdamı yüksek hazırgiyimde.

‘UYUYAMIYORUZ’

Yine de konteynerkenti gezerken çok sayıda ev hanımı bizi misafir etmek istedi. “Çocuklara ve yaşlılara göz kulak olmak gerekiyor” diyorlar. Kadınların ihtiyacı düşüncelerini dağıtabilecekleri bir uğraşa tutunmak. 41 yaşındaki Halise Kucak, “Beşinci katta depreme yakalandık. 40 gün sonra ağlayabildim. Şu anda da ilaçlarla uyuyabiliyorum. Kesinlikle psikolojik desteğe ihtiyacımız var. Dikiş kursu gibi kurslar açılsa, bize de bir uğraş kapısı olsa. Yalnız kalamıyorum. Burada en çok kadınların yardıma, toparlanmaya ihtiyacı var” sözleriyle anlatıyor yaşadıklarını. Kadın çalışanlar daha şanslı. “Konteynerkent bir güvence oldu. İyi ki çalışıyoruz” diyorlar.

İSTİHDAMIN YÜZDE 19.7’Sİ BÖLGEDE

– 2022 yıl sonu verilerine göre Türkiye genelinde 726 bin, 11 ilde ise 143 bin 663 kişi hazırgiyim sektöründe çalışıyor. Buna göre sektördeki toplam istihdamın yüzde 19.7’si deprem bölgesinden.

– 50 bin 803 kişi ile Malatya istihdamda ilk sırada yer alırken, bu şehri 22 bin 568 kişi ile Adıyaman, 18 bin 825 kişi ile Diyarbakır takip ediyor.

– 2022 verilerine göre 11 il, yıllık 352 bin ton üretim ile Türkiye’nin toplam üretiminin yüzde 8.9’unu karşıladı.