Süt dalı ihracatın kısıtlanmasından telaşlı

Süt bölümü ihracatın kısıtlanmasından kaygılı
Süt kesimi ihracatın kısıtlanmasından kaygılı

İRFAN DONAT

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tereyağı ihracatını yasaklama kararı almasının akabinde süt tozu ve kremanın da tıpkı kapsama alınacağına yönelik senaryolar bölümde üreticisinden sanayicisine kadar huzursuzluk yarattı.

Türkiye’nin süt eserlerinde değerli ihracatçıları ortasında yer alan Rella Gıda’nın Genel Müdürü ve İdare Şurası Lideri Teoman Durukan, süt ve süt mamüllerinde iç piyasa gücünün ve hacminin çok düşük bir kısmının ihracata yönlendirebildiğini söz ederek, “Son yıllarda bu oranda ihracat tarafında müspet ilerleme yaşarken engelleyici kararlar süreci en başa çevirecektir. Krema (tereyağı), lor ve peynir altı suyu kesimimizin peynir ve süt maliyeti yaparken maliyetten düştüğü yan gelir kalemleridir. Tereyağı ihracata daha değerliye satılırken engellenmesi iç pazarda hem öbür eserlerin fiyatını artıracak (bir tek tereyağ fiyatı sabit kalacaktır) hem de kısa müddette önemli bir stok birikmesine neden olacaktır” dedi.

Finans ve depolama maliyetlerinin bu derece yüksek olduğu bir periyotta bir sarmal oluşacağı ve tereyağı fiyatlarının tekrar artışa geçeceği ikazında bulunan Durukan, “Günlük hatta saatlik üretimi yapılan bir hammadde ile yapılacak eserlerin stok periyot suratının çok süratli olması gerekir. Üretilen sütün tüketilmesi ya da yurt dışına bir halde gönderilmesi gerekir. Aksi halde iç talep arzın çok gerisinde kalacak ve endüstrici süt alımlarını ya azaltacak ya da süte ödediği fiyatı azaltmaya çalışacaktır” dedi.

Kelam konusu durumun bir döngüsel hareketle tekrarlanacağı ve mevcut süt varlığında kayba yol açacağına dikkat çeken Teoman Durukan, “Esas olan eserlerimizi iç piyasa kıymetlerinin üzerinde ihracata vererek iç piyasada fiyatlarında istikrar ve istikrar sağlamaktır. İhracat yasakları stok ve üretim sorunu olmayan eserlerde uygulanmamalı. Süt kesiminin önemli arz fazlası vardır ve bu fakat ihracat ile dengelenebilir. Son beş yıldır kesimimiz ihracat temelli siyasetlerle kapasite artırmıştır. Bu kararlarla yılların çalışması zayi olacağı üzere kaybedilen yurtdışı pazarlara tekrar girmenin de bir maliyeti ve süreci olacaktır. Sütte yaşanacak kısır ve kârsız döngü anaç hayvan sayısının azalmasına, buzağı üretimine tesir yaparken yine hayvan ithalatı gündem olmak zorunda kalacaktır. Sütü bölüm paydaşlarina karlı hale getiremezsek kırmızı et sorununu çözemeyiz” diye konuştu.

“İHRACAT YASAĞI HAYVANCILIĞA DARBE VURABİLİR”

Adana Çiftçiler Birliği Lideri Memnun Yanlışsız ise dünyanın en büyük süt tozu üreticisi pozisyonundaki Yeni Zelanda’da kuraklık nedeniyle meraların yetersiz olması sonucu süt tozu piyasalarında büyük bir arz açığı meydana geldiğini hatırlatarak, krizin fırsata çevrilebileceği bir sürecin hakikat yönetilmesi gerektiğini söz etti.

Keyifli Gerçek, “Özellikle birtakım Avrupa ülkeleriyle Ortadoğu’da çok talep gören süt tozu fiyatları bu nedenle dünya genelinde artışa geçti. Ülkemizde ise ekonomik koşullar nedeniyle yerli alım gücünün azalması ve pandemi tesiriyle turist sayısının düşmesi, süt ve süt eserleri tüketimini azalttığından süt fazlası oluşmaya başlamıştı. Lakin bu periyotta kurların da artışıyla yağsız süt tozu üretilerek ihraç etmek arz fazlasına tahlil oldu. Çıkan kremanın ise tereyağı yapılarak ihraç edilmesi sonucu paçal edilen fiyat sanayiciyi de şad ederek, fabrikaların çalışmasına, istihdamın devamına ve ülkeye Döviz girişine neden olurken çiğ süt üreticisinin de pazarının devamlılığını sağlıyordu. Lakin artan tereyağı ihracatındaki sayılar ve süt fazlasını düşünmeden yapılan hesaplamalar ile tereyağı ihracatı kısıtlandı. Halbuki üretim fazlamız ihraç ediliyordu. Artık de süt ve kremanın da ihracat kısıtlaması listesine alınması üretici ve sanayicimizi endişelendirmektedir” dedi.

“TEREYAĞI, SÜT VE KREMA KISITLAMA LİSTESİNDEN ÇIKARTILMALI”

Memnun Hakikat, “Yıllardır süt fazlası olduğu söylenen Türkiye’de birinci defa süt tozu ve tereyağı ihracatı imkanı doğmuşken ve bu durum iç piyasa kaidelerini bozmadan gerçekleşirken, alınan bu karar hayvancılık dalına darbe vurabilir. İç piyasada fiyat artışı varsa bunun sebebi ihracatta değil üretim maliyetlerinde aranmalıdır. Üretim, ihracat ve istihdam maksatlı iktisat siyasetleri yapılırken fazla üretimi olan süt, tereyağı ve kremaya ihracat kısıtlaması koymak, genel ekonomik siyasetlerle çelişmektedir” diye konuştu.

Üretici olarak tereyağı, süt ve kremanın ihracat kısıtlama listesinden çıkarılmasını istediklerini kaydeden Keyifli Gerçek, “Gıda fiyatlarındaki artış ihracat kısıtlanarak değil, üretim maliyeti düşürülerek önlenmelidir” dedi.

“SEKTÖRÜN İSTİKRARI İÇİN İHRACAT ŞART”

Teksüt İdare şurası Lideri Cevdet Arınık ise dünyada yem fiyatlarının önemli formda arttığını ve Türkiye’nin de bundan olumsuz etkilendiğini hatırlatarak, “Bir taraftan çiğ süt fiyatlarının artması gerekiyor zira dünya çapında yem fiyatları yükselişte ve sonuçta dünya ile entegreyiz. Öte yandan, sütün en değerli getirilerinden birisi de krema ve tereyağıdır. Bu eserler âlâ para etmeli ki üretici de kazansın. Tereyağını ihraç etmemiz lazım zira bunun tamamını iç pazar tüketemez. Hem fazlamız var hem de iç talep zayıf… İhracatın kısıtlanması hayvancılığı sekteye uğratır. Eseri satamazsak süt alımlarımız da azalır. Bu da fiyatları aşağı çeker ve ziyan eden üreticiler de daha fazla anaç hayvanını bölüme göndererek bu işten çıkmaya çalışır. Bu da ileride daha büyük bir maliyet olarak karşımıza çıkar” ikazından bulundu.

Türkiye’nin ihracatta güzel bir pazar yakaladığını tabir eden Arınık, “4-5 yıl öncesine kadar Türkiye tereyağı ithal ediyordu. Artık ihracatçıyız. Dalın istikrarı için ihracat kural. Lakin birebir vakitte dış pazar da istikrar ister. İhracatı kesersek ya da sekteye uğratırsak sıkıntı kazandığımız bu pazarları çok kolay kaybedebiliriz. Sonrasında da pazara tekrar giremeyebiliriz. Girsek bile bize maliyeti çok yüksek olabilir ya da kimi şeylerden taviz vermek zorunda kalabiliriz” diye konuştu.

“GIDA ENFLASYONUN SEBEBİ İHRACAT DEĞİLDİR”

Türkiye Süt Üreticileri Merkez Birliği Lideri Tevfik Keskin ise ihracata yönelik kısıtlama ve yasak kararlarının yanlış olduğunu söyledi.

Keskin, “Sektörde istikrar için ihracat devam etmeli. Tereyağına getirilen ihracat yasağını yanlışsız bulmuyoruz. Bu tıp kısıtlama ve yasaklardan bölüm ziyan görür. Tereyağından sonra artık de süt tozu ihracatına da misal bir sınırlama getirileceği konuşuluyor. Şayet bu türlü bir karar alınırsa bu yalnızca endüstrici ya da ihracatçının değil birebir vakitte üreticinin de aleyhine olacaktır. Üretici, çiğ süt fiyatlarından ötürü güç günlerden geçerken bir de ihracatta yasak ya da kısıtlama üretimde daha büyük bir ziyan yaratır” dedi.

Türkiye’nin tarım ülkesi olduğunu ve ihracatın iç piyasa kadar dış pazarın da dengeleyici bir ögesi olduğuna dikkat çeken Keskin, “Kısıtlama ve yasaklarla bu iş olmaz. Bu önlemler aykırı teper ve yarın birgün bu işi yapacak kimseyi bulamayız. Besin enflasyonunun sebebi ihracat değildir. Enflasyonla çaba etmek istiyorsak evvel maliyetleri düşürmek ve üreticileri koruyarak üretimi sürdürmelerini sağlamamız lazım” diye konuştu.