İsrail’de sağ dönem! Netanyahu dönüyor… Radikal sağ sıçradı

İsrail’de sağ dönem! Netanyahu dönüyor… Radikal sağ sıçradı
Siyasi istikrarsızlığı aşamayan İsrail’de yapılan son erken genel seçimden sandıktan sağın güçlü önderi Binyamin Netanyahu ve radikal sağın yükselişi çıktı. Çok sağcı Dini Siyonizm Partisi üçüncü oldu. Bu partinin başkanlarından Itamar Ben-Gvir’in ‘sertlik yanlısı’ çizgisi dikkat çekiyor.

İsrail’de son dört yılda yapılan beşinci erken genel seçimin birinci sonuçları sağcı eski Başbakan Binyamin Netanyahu’yu iktidara yaklaştırdı. Netanyahu’nun partisi Likud ve koalisyonu sandık çıkış anketlerine nazaran birinci sırada yer alırken, sağcı başkan, “Nihai sonuçları bilmiyoruz, lakin sonuçlar sandık çıkış anketlerine nazaran çıkarsa, ulusal bir hükümet kuracağım” dedi. Netanyahu’nun bir numaralı rakibi merkezdeki Yesh Atid partisinin başkanı Başbakan Yair Lapid ise “Hiçbir şeye karar verilmiş değil, sabırla kesin sonuçları bekleyeceğiz” dedi.

LİKUD BİRİNCİ OLDU

İlk sonuçlara nazaran Netanyahu’nun partisi Likud’un başını çektiği sağ blok, 120 sandalyeli İsrail parlamentosu Knesset’te hükümeti kurabilmek için gerekli 62 sandalyeye ulaşmış durumda. Bu sayının 65’e çıkabileceği belirtiliyor. Kesin olmayan sonuçlara nazaran Likud, 31 milletvekili çıkararak seçimi birinci tamamladı. Netanyahu liderliğindeki blok, dindar ve çok sağcı Yahudi siyasilerden oluşmasıyla dikkati çekiyor.

‘BEN KRAL DEĞİLİM’

Netanyahu, partisi Likud’un sandık çıkış anketlerine nazaran mecliste en fazla sandalyeyi kazanan parti olması üzerine “büyük bir zaferin eşiğinde” olduklarını söyledi. Netanyahu, evvelki gece Batı Kudüs’te destekçilerine yaptığı konuşmada, “Ben kral değilim, seçilmeye gereksinimim var ve bu sizin sayenizde oldu” dedi. Kalabalık ise Netanyahu’nun ‘Bibi’ lakabıyla ‘Kral Bibi’ diye tezahüratta bulundu.

MERKEZ 54’TE KALDI

Buna rağmen Başbakan Yair Lapid liderliğindeki liberal “Değişim Koalisyonu” isimli blokta yer alan Benny Gantz’ın öncülüğündeki Ulusal Birlik Partisi seçimleri dördüncü sırada tamamlayarak meclise 12 milletvekili gönderdi. İsrail Meskenimiz, soldaki Emekçi Partisi ve İsrail vatandaşı Filistinlilerin partisi Birleşik Liste 5’er milletvekili çıkardı. Sol parti Meretz ise seçimlerde 4 milletvekili elde etti. Sandık çıkış anketine nazaran Lapid liderliğindeki Değişim Koalisyonu’nda yer alan partiler, toplamda 54 sandalyeye ulaştı. İki blokta da yer almayı reddeden İsrail vatandaşı Filistinlilerin partisi Ortak Liste, Mecliste 4 sandalye elde etti. Arap partisi Balad’ın (Tecemmu) ise yüzde 3.25’lik barajı geçemediği belirtiliyor.

‘ASIL KAZANAN DİNİ SİYONİSTLER’

Seçimlerin en çarpıcı sonucu ise Netanyahu’nun partisi Likud ile hareket eden çok sağ partilerin yükselişi oldu. Bu blokta yer alan çok sağcı “Dini Siyonizm Partisi” sandalye sayısını neredeyse ikiye katlayarak 15 milletvekiliyle yarışı üçüncü bitirdi. Filistinlilere karşı telaffuzlarıyla eleştirilen çok sağcı Bezalel Smotrich ve Itamar Ben-Gvir’in bulunduğu Dini Siyonizm Partisi son seçimlerde en fazla yükseliş yapan parti oldu. Ben-Gvir, Dini Siyonizm Partisi bileşenlerinden “Otzma Yehudit” (Yahudi Gücü) isimli oluşumun başkanı pozisyonunda.

TARTIŞMALI BİR İSİM

Netanyahu’nun koalisyonunda yer alması beklenen Ben-Gvir, radikal sağcı görüşlere sahip. Filistinlileri vuran İsrail güvenlik güçlerine dokunulmazlık verilmesini, yargıç atamalarında hükümete daha fazla yetki verilmesini istiyor. Düne kadar 1994’te Batı Şeria’da bir mescitte 29 kişiyi öldürerek katliam yapan Baruch Goldstein’in portresi meskeninde asılıydı. Hukukçu Ben-Gvir (46), seçim sonrası “Ülkemizin efendisi olma vakti geldi” diye açıklama yaptı.

ESAS GALİP ONLAR

İsrail’de siyasi gözlemciler seçimin temel galibinin ‘Ben-Gvir’in siyasi çizgisi’ olduğunu söylüyor. Bar-Ilan Üniversitesi’nden siyaset bilimci Julia Elad-Strenger, “Seçimin büyük galibi Ben-Gvir’dir. Ultra Ortodoksluktan, Likud’dan, doğal ki yeni genç seçmen ve kararsızlardan dayanak topladı” dedi.

EN UZUN MÜHLET İKTİDARDA KALAN İSRAİL BAŞBAKANI

– 73 yaşındaki Netanyahu, Tel Aviv doğumlu. Asker kökenli olan Netanyahu, 1973’te Yom Kippur Savaşı’nda özel operasyonlarda yer aldı. Yüzbaşı rütbesiyle faal misyondan ayrıldı.

– Savaştan sonra ABD’de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) mimarlık lisansı, MIT Sloan İşletme Fakültesi’nden de yüksek lisans derecesi aldı. Netanyahu, 1984-1988 ortasında da İsrail’in BM Büyükelçisi vazifesini yürüttü.

– 1993’te Likud’un başına geçen Netanyahu, 1996-1999 ortasında İsrail Başbakanı oldu. Daha sonra 2009-2021 ortasında tekrar Başbakan olarak 12 yıl kesintisiz misyonda kaldı. Ülkede en uzun başbakanlık vazifesini yürüten siyasetçi oldu.

– Geçen yıl koltuğunu kaybeden Netanyahu hakkında iktidarı sırasında yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle çeşitli davalar açılmıştı. Vazifedeyken yargılanan birinci İsrail Başbakanı olmuştu.