Clio’nun matrah seyahati

Clio’nun matrah yolculuğu
Bakan Nebati’nin, “ÖTV indirimi yok, matrah arttırımıyla ilgili çalışıyoruz” açıklamasının akabinde gözler sıfır araçlardan yüzde kaç ÖTV alınacağını belirleyen matrah dilimlerine çevrildi. Aracın vergisiz fiyatı manasına gelen matrah, vatandaşların başında soru işareti yaratmaya devam ederken, ben de Renault Clio’nun 1.5 yıllık fiyat değişimi üzerinden bunu açıklamaya çalıştım. İşte Clio’nun yüzde 50’lik ÖTV diliminden yüzde 80’lik dilime olan seyahati.

Otomotivde uzun müddettir konuşulan ÖTV indirimi söylentilerine son noktayı Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati koydu. “ÖTV indirimi gündemimizde yok, matrah arttırımıyla ilgili çalışıyoruz” diyen Bakan Nebati’nin bu kelamlarının akabinde gözler bu defa de matrah limitlerinin arttırılmasına çevrildi. Lakin hayli karmaşık bir sistemle hesaplanan matrah limitleri şu sıralar araç sahibi olmak isteyen vatandaşların başını karıştırmaya devam ediyor. Birçok vatandaş “indirim olacak” beklentisiyle alımlarını ertelemeye başlarken, kesim temsilcileri sıfır araçların vergi öncesi fiyatlarının yalnızca Türkiye’deki kur artışlarından değil global artırımlardan dolayı de her ay artmaya devam ettiğinin altını çiziyor.

YÜZDE 50’DEN BAŞLADI

Ben de sıfır araçlardan yüzde kaç ÖTV alınacağını belirleyen matrah sistemini Renault’nun Clio modelinin son 1.5 yıllık fiyat değişimi üzerinden anlatmaya çalıştım. Buna nazaran, Haziran 2021’de vergisiz fiyatı 108 bin 564 TL olan 1.0 litre motor hacmindeki Joy donanım paketine sahip otomatik vitesli Clio, bu periyotta uygulanan matrah limitinde (92 bin TL-150 bin TL) yüzde 50’lik ÖTV dilimine girdiği için 192 bin 158 TL’ye satılıyordu. Tıpkı aracın vergisiz fiyatı Şubat 2022’de 174 bin 416 TL’ye çıkınca bu kere yüzde 60’lık ÖTV dilimine tabi oldu ve vergi dahil fiyatı 329 bin 297 TL’den satılmaya başlandı. Haziran 2022’de ise aracın vergisiz fiyatı 212 bin 370 TL’yi bulunca bu kere yüzde 80’lik ÖTV dilimine girdi ve 451 bin 75 TL’den satışa sunuldu.

FİYATLARI NE ETKİLİYOR

ÖTV matrah limitleri 2016 yılında hayatımıza girdi. Çıkış hedefi 1.6 litre ve altındaki motor hacmine sahip sıfır araçlarda lüks, orta ve ekonomik sınıftaki araçlardan alınacak vergi oranlarını farklılaştırmaktı. Bunun için yüzde 45, 50 ve 60 olmak üzere 3 farklı dilim konuldu. 2020’de yüzde 60’lık dilimin yerini yüzde 80 aldı. Bu yılın başında ise matrah geçişlerinde ani fiyat artışlarını engellemek üzere orta dilimler getirilince 45, 50, 60, 70 ve 80 olmak üzere 5 farklı basamak oluştu. Bu sistem, kurların stabil, global iktisadın olağan seyrinde ilerlediği periyotlarda gereksinime karşılık veriyordu. Lakin, pandeminin akabinde hem global iktisatta hem de Türkiye iktisadında yaşanan gelişmelerden ötürü sıfır araç fiyatları daima arttı. Her ay artan fiyatlar, sıfır araçların neredeyse hepsinin yüzde 80’lik dilime girmesine neden oldu.

‘LİMİTLER ARTSA BİLE AVRUPA’DAN ARAÇ ARTIRIMLI GELECEK’

Matrah limitlerinin ne vakit ve yüzde kaç artacağı muhakkak değil. Uzmanlar bu istikametteki haberlerin spekülasyona girdiği ve tüketicide beklenti oluşturduğu konusunda uyarıyor. O denli ki, son 2-3 günde birçok kişinin alımını ertelemesiyle bayi trafiği azaldı bile. Bu noktada uzmanların dikkat çektiği husus ise sıfır araç fiyatlarının daima olarak artması. Gülan Otomotiv İdare Heyeti Lideri Ziya Alp Gülan: “Sıfır araçların fiyatı dünyada artmaya devam ediyor. Global hammadde artışları, enflasyon ve tedarik sıkıntıları nedeniyle Avrupa’dan Türkiye’ye gelen araçlar her ay zamlanıyor. 2023’te de Avrupa’daki resesyon riskinden ötürü kâfi adette üretimin olamayabileceği riski konuşuluyor. Tekrar yurtiçinde kurlarındaki artış da fiyatı etkiliyor. Matrah güncellemesinin yapılmaması bir beklenti oluşturdu. Şu anda beşerler biraz huzursuz oldu. Lakin, şimdi yüzde kaçlık bir arttırım yapılacağının bilinmemesinden dolayı araç alımını ertelemek yanlışsız olmayabilir.”

GÜNCEL MATRAH LİMİTLERİ

120 bin TL’ye kadar: %45

120-150 bin TL: %50

150-175 bin TL: %60

175-200 bin TL: %70

200 bin TL üzeri: %80

(Not: Motor hacmi 1.6 litreyi geçmeyen sıfır araçlar için geçerlidir. Vergi öncesi fiyatları söz eder.)

Haziran 2021

Vergisiz Fiyat: 108.564 TL
Vergi Dahil Fiyat: 192.158 TL
ÖTV Oranı: Yüzde 50 Eylül 2021

Vergisiz Fiyat: 111.359 TL
Vergi Dahil Fiyat: 197.105 TL
ÖTV Oranı: Yüzde 50

Şubat 2022

Vergisiz Fiyat: 174.416 TL (150 bin TL’nin üzerine çıktığı için matrah dilimi yüzde 60 oldu)
Vergi Dahil Fiyat: 329.297 TL
ÖTV Oranı: Yüzde 60 

Kasım 2022

Vergisiz Fiyat: 233.110 TL
Vergi Dahil Fiyat: 495.125 TL
ÖTV Oranı: Yüzde 80