Stagflasyon senaryoları 1970’lere ne kadar yakın?

Stagflasyon senaryoları 1970’lere ne kadar yakın?
Dünya Bankası’ndan Indermit Gill’e nazaran “1970’lerden beri en büyük emtia şoku” yaşanıyor. IMF, 143 ülke iktisadının büyüme beklentilerini aşağı istikametli revize ediyor böylelikle stagflasyon doğal olarak konuşulmaya başlanan bir olgu haline geliyor. Fakat…

ÇAĞLAR KUZLUKLUOĞLU – BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA

Piyasalar ve ekonomiler hala tam manasıyla sona ermeyen pandeminin yükünü sırtlamaya çalışırken çıkan savaş tüm istikrarları etkiledi.

Yükselen enflasyon ve yavaşlayan büyüme tüm dünyada kaygılara neden olurken, kimi uzmanlar stagflasyon riskini konuşurken yetmişlerle kıyaslamaların daha dikkatli yapılması gerektiği kanısında.

Financial Times’dan Valentina Romei’nin, bilgi ve görselleştirme uzmanı Alan Smith ile derlediği çalışmada tüm belirsizlik ve risklere rağmen mevcut tablonun 1970’lerden farklı olduğu görüşü öne çıkıyor.

2022 başlarken birçok ekonomist, global çapta güçlü ekonomik toparlanmanın ivme kaybederek de olsa devam edeceğini düşünüyordu. Şirketler faaliyetlerine daha yüksek kapasitede ağırlaşacak, tüketiciler erteledikleri harcamaları gerçekleştirecek ve birikimlerinin tadını çıkaracaktı.

Özetle; 1918-1921 yılları ortasında “İspanyol Gribi” nedeniyle yaşanan süreci izleyen devirdeki “tüketim çılgınlığı”na misal yeni bir devir bekleniyordu.

Lakin birkaç ay içerisinde yetmişlerdeki petrol krizini, yüksek enflasyonu ve düşük büyüme risklerini andığımız bir “stagflasyon” gündemine gelindi. Pandeminden çıkışta arz-tedarik problemleri ile baş gösteren sıkıntılar silsilesini savaş izlerken, birçok ülkede enflasyon beklentileri süratle üst ve büyüme beklentileri süratle aşağı tarafta revize edilmeye başlandı.

Emtia şoku yaşanıyor

Siyaset yapıcılar geç de olsa para siyasetleri aracılığı ile “sıkılaşma” seçeneğine yönelirken bir yandan da büyümeye dair yükselen riskleri nasıl bertaraf edebileceklerini düşünmek zorunda kaldılar. Savaş öncesinde ABD’den İngiltere ve AB’ye uzanan ölçekte izlenen genişlemeci para siyasetleri ile talep artmış ve arz-tedarik meseleleri ile fiyat istikrarları bozulmuştu. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali bu durumu daha da karmaşıklaştırdı.

Dünya Bankası’ndan Indermit Gill’e nazaran “1970’lerden beri en büyük emtia şoku” yaşanıyordu. IMF, 143 ülke iktisadının büyüme beklentilerini aşağı istikametli revize ederken, bu değişiklik global iktisadın yüzde 86’sına tekabül eden bir olgu manasına geliyor. Dolayısı ile stagflasyon doğal olarak konuşulmaya başlanan bir olgu haline gelmiş durumda.

IMF Lideri Georgieva, ekonomik tabirlerle bu durumu büyümenin düştüğü ve enflasyonun yükseldiği ortam olarak tanım etmenin yanı sıra, insanların anlayacağı lisandan “gelirlerin düştüğü ve zorlukların arttığı bir süreç” olarak tanımlamanın kıymetine dikkat çekiyor.

Mevcut stagflasyon telaşları, bilhassa son birkaç ayda ekonomik aktivitenin ülke ülke gerileme sinyalleri vermesi nedeniyle son derece besbelli. Güney Kore’de tüketici enflasyonu 20 yıl sonra yüzde 5’lere yaklaşırken, Güney Amerika’da sıkı para siyaseti izlenerek enflasyonun önlenmeye çalışılması eforları tüm bir kıtayı sakinlik tehlikesi ile karşı karşıya getirdi. Avrupa’da bilhassa güç ve besin fiyatlarındaki yükselişler tasa yaratırken, Sahra Altı Afrika ve Orta Doğu’da kırılganlıklar daha da derinleşti.

Savaş derinleştirdi

Savaş sonrası Rusya’ya uygulanan yaptırımlar ayrıyeten Avrupa için derin resesyon ihtimallerini gündeme getirdi.

İngiltere’de ise gerçek gelir seviyesinin artan ömür maliyetleri nedeniyle 1950’lerden beri en büyük düşüşünü kaydetmesi bekleniyor. İngiltere Merkez Bankası Lideri Andrew Bailey de “arz şokları ve iş gücü piyasasındaki sıkılığın birlikte cereyan etmesi enflasyona dair riskleri çoğaltıyor” tabiri ile duruma göndermede bulundu.

ABD’de ise iş gücü piyasasında soğuk savaş sonrası en besbelli ısınmadan kelam edilen günlerde şimdi 5 milyon kişinin daha istihdam edilebileceği bir iş gücü talebi bulunuyor.

Ücret-fiyat spirali tüm dünyada tartışılan bir fenomen haline gelirken, nakdî sıkılaşma konusunda AMB-Fed ayrışmasının yanı sıra stagflasyon ekseninde iş gücü piyasasında görülen olgular da gündemde değerli yer tutuyor. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’e nazaran nakdî sıkılaşma, stagflasyon için potansiyel bir taban hazırlıyor.

Akıllarda ise 1970’leri anımsatan bu stagflasyon ortamının ne kadar süreceğine dair sorular var.

Bu mevzuda kıymetli sayıda ekonomist şartların yetmişlerden farklı olduğuna dikkat çekerken, birçoğu da gelecek yıldan itibaren enflasyondaki ivmenin yavaşlayacağını lisana getiriyor. Bilhassa hanehalklarının mevcut gidişatta zorlanacağına dair kuşku bulunmasa da işsizlik oranlarının 40-50 yıllık süreçte bulunduğu düşük düzeyler, fiyatlardaki artış üzerinden siyaset yapıcıların karar almasına çoğunlukla tesirde bulunuyor.

Sonuç olarak; mevcut global yüksek enflasyon beklentileri gerçekleşirse kârlılıkların ve alım gücünün gerilediği, kırılgan gelir kümelerinin çok zorlanacağı bir periyot yaklaşıyor. Lakin BNP Paribas Baş Ekonomisti Luigi Speranza’ya nazaran “hissiyatı benziyor olsa da yetmişlerdeki üzere bir stagflasyon senaryosu tekrar etmeyebilir”.

Kıbrıs Haber

Kıbrıs Haberleri, Hakikat, Tarafsız ve Şimdiki Kıbrıs Haberleri Kıbrıs Habercide son dakika olarak okuyabilirsiniz. 
Yayın sürecimiz boyunca tarafsız olarak Ülkemizde ve Dünyada gelişen bütün  Siyaset, Sıhhat, İktisat, Eğitim, Spor ve Teknoloji alanlarında ülkemizi ilgilendiren ve son dakika Kıbrıs Haberlerini Kıbrıs Haberci ‘de fiyatsız bir halde okuyabilirsiniz.