Ondan yaşadıklarını anlatmasını istemeyin

Ondan yaşadıklarını anlatmasını istemeyin
Kahramanmaraş zelzelesi bölgedeki 10 vilayette yaklaşık 13 buçuk milyon insanı etkiledi. Bu milyonlarca insanın büyük kısmı yakınlarını, meskenlerini, işyerlerini kaybetti. Zelzele onlarda yıllarca kapanmayacak derin yaralar açtı. Öbür yandan gelişmeleri sarsıntı bölgesi dışından keder ve tasayla takip eden milyonlar depremzedelere yardım eli uzatabilmenin yollarını arıyor.

Uzmanlara hem maddi hem de manevi açıdan büyük kayıplar yaşayan depremzedelere gittikleri, sığındıkları yerlerde nasıl takviye olunabileceğini sorduk. Depremzedelerin üzgün, öfkeli, telaşlı, sakin ya da huzursuz ruh hali içinde olabileceklerini söyleyen uzmanlar, tekliflerini şöyle sıralıyor:

ACINI BÜYÜKLÜĞÜNÜ VURGULAMAYIN
Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Serkan Denizli:
1- Dayanak olmak için daima konuşup bir şeyler söylemek zorunda değilsiniz. Karşınızdakinin sessizliğine hürmet duyun ve anlatmadıkça siz anlatmasını istemeyin, ayrıntıları ve olayları sormayın.
2- Onu dinlerken hislerinizi açıkça dışa vurabilirsiniz, birlikte üzülüp ağlayabilirsiniz. Lakin acıyı daha derinleştirecek yorumlar yapmaktan, acının büyüklüğünü daima vurgulamaktan kaçının.
3- Şayet size sarılırsa siz de ona sarılın, elinden tutun yeterli gelecektir ancak bunu onun istediğinden emin olmadan siz başlatmayın.
4- Muhtaçlık hissettiğinde şayet hakikaten olabilecekseniz, ona dayanak olmaya hazır olduğunuzu belirtebilirsiniz. Bu takviye duygusal da olabilir, ömrünü sisteme koyarken muhtaçlığı olan takviyeler de olabilir. Lakin, “her şey hallolur”, “her şeyi aşarız” üzere sözlerden sakının.

KENDİ ÖYKÜNÜZÜ ANLATMAYIN
5- “Çok şükür sana ya da yakınlarına bir şey olmadı” şanslısın üzere tabirler kullanmayın.
6- “Demek ki yaşanacakmış” üzere, “kaderde bu da varmış, “bu da senin sınavınmış” üzere acısını anlamaktan uzak tabirlerden kaçının.
7- Daha makus durumda olanları örnek göstererek bu durumda da olabilirdin, yeniden de durum çok makûs değil üzere umut vermeye çalışan fakat empatik olmayan yaklaşımlar göstermeyin.
8- Kendi öykünüzü ya da oburlarının yaşadıklarını anlatmayın. Yaşadığınız kayıpları yahut mesela evvelki zelzelede başınıza gelenleri anlatmak sizin gereksiniminizi karşılar, karşıdakinin değil.
9- Üzülme, ağlama, güçlü ol, aileni ve çocuklarını düşün üzere hislerini paylaşmaktan çok bastırmaya davet eden davranışlardan uzak durun.
10- Farklı yerlere götürmeye çalışmak, dikkatini öbür tarafa çekmek için ilgisiz hususlardan sohbetler açmak üzere davranışların da onun için bir yararı olmayacaktır.

UZMANA YÖNLENDİRİN
Dr. Ayşen Köse (Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ruhsal İstişare ve Rehberlik Anabilim Dalı)
Güvenlik hissinin kaybı, bu süreçte yaşanan en derin hislerden biridir. O nedenle, afet bölgesinden tahliye edilen depremzedelere takviye olurken yalnızca yapabileceğimiz kelamları vermek kıymetli. Çünkü, kelam verip yapmamak kaybolan güvenlik hissinin derinleşmesine neden olabilir. Engelli çocuğu, hastası ya da öteki sebeplerle özel bakım gerektiren bireyleri olan ailelerin dayanak muhtaçlığının daha fazla olabileceğini göz önünde tutmak ve onlara yönelik takviye düzenekleri oluşturmak hayli kıymetli. Sarsıntı olduğu günden bu yana, depremzedeler için istekli, fiyatsız, online ya da yüz yüze psikososyal takviye vereceğini duyuran pek çok kurum oldu. Depremzedelerin kendileri bu kurumlara ulaşmakta zahmet çekebilirler ya da bunların farkında olmayabilirler. Ruh sıhhatine yönelik bu hizmetlere ulaşmalarını sağlamak çok değerli bir yardım olabilir.

İLK MÜDEHALE ÖNEMLİ
PSİKOLOJİK BİRİNCİ YARDIMLA İLGİLİ 6 SORU 6 CEVAP
“Psikolojik birinci yardım, travmaya maruz kalan bireylerde ortaya çıkan gerilimi azaltmak ve uzun vadeli ahengi ve başa çıkmayı artırmak için en uygun yöntem” diyen Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Engin Deniz , birinci müdahalenin kıymetli olduğunu belirtti. Prof. Dr. Deniz ruhsal birinci yardımla ilgili 6 soruya şöyle yanıt verdi:

Psikolojik Birinci Yardım (PİY) nedir?
Müdahaleci olmayan, pratik bakım ve takviyedir. Bireylerin kriz ya da travmatik bir olay sonrası gereksinimlerini ve tasalarını kıymetlendirir. Bireyleri dinlemeyi, lakin onları konuşmaya asla zorlamamayı kapsar.

PİY ne değildir?
Kişilerden başlarına ne geldiğini tahlil etmelerini ya da vakit ve olayları sıralamalarını istemek değildir.

PİY maksatları nelerdir?
Travmaya maruz kalan bireylerle, yönlendirici olmadan, şefkatli bir formda ve insancıl bir irtibat kurmak, olaydan etkilenenlerin fizikî ve duygusal rahatlığını sağlamak, acil gereksinimlerini ve telaşlarını gidermeye yardım etmek için pratik yardım sunmak üzere maksatları vardır.

PİY kimler içindir?
Stres altındaki tüm yaş kümelerindeki bireyler için uygulanabilir.

PİY nerede verilir?
PİY, gereğince inançlı olan; krizden etkilenen kişinin mahremiyetini ve haysiyetini korumak için uygun olan her yerde verilebilir.

PİY ne vakit verilir?
Olayın ne kadar sürdüğüne ve çeşidine nazaran bazen günlerce ya da haftalarca sunulabilir.