“Enflasyonda hizmet kümesindeki gerileme sonlu kaldı”

“Enflasyonda hizmet kümesindeki gerileme sonlu kaldı”
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası fiyat gelişmeleri raporunda yıllık enflasyonun tüm alt kümelerde bariz bir düşüş kaydettiği belirtilirken hizmet kümesindeki gerilemenin görece hudutlu kaldığı bildirildi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aralık ayı fiyat gelişmeleri değerlendirmesine nazaran, tüketici fiyatları aralık ayında yüzde 1,18 oranında artmış, yıllık enflasyon 20,12 puan düşerek yılı yüzde 64,27 düzeyinde tamamladı. Bu devirde yıllık enflasyon tüm alt kümelerde bariz bir düşüş kaydederken, hizmet kümesindeki gerileme görece hudutlu kaldı. Yıllık tüketici enflasyonundaki düşüşe en besbelli katkı baz tesiri nedeniyle temel mal ve besin kümelerinden gelmiştir. Temel mal kümesinde aralık ayında ÖTV matrah düzenlemesinin tesiriyle araba fiyatları gerilerken ilaç fiyatlarındaki referans kur ayarlaması ve beyaz eşya ile mobilya fiyatlarında devam eden artış eğilimi daha olumlu bir görünümü sınırladı.

Gıda kümesinde fiyatlar son yıllardaki tarihî aralık ayı ortalamasına yakın bir seviyede artış kaydederken, yıllık enflasyon alt kümeler genelinde düşmüştür. Bu periyotta güç fiyatları akaryakıt eserleri öncülüğünde geriledi. Güç fiyatlarındaki düşüşün tesiri üretici fiyatları üzerinde de hissedilmiştir. Üretici fiyatları aralık ayında milletlerarası güç fiyatlardaki olumlu gelişmeler ve Türk lirasındaki istikrarlı seyir sonucunda, petrol ve eserleri ile elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki gelişmelerle gerileme kaydetti. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle aylık değişim B göstergesinde (İşlenmemiş besin eserleri hariç TÜFE) yavaşlarken C göstergesinde (Enerji hariç TÜFE) artmış, göstergelerin yıllık enflasyonları sırasıyla 18,50 ve 16,98 puan geriledi.
Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 1,18 oranında arttı ve yıllık enflasyon 20,12 puan azalarak yüzde 64,27 düzeyine geriledi. Bu devirde, B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 18,50 ve 16,98 puan düşerek yüzde 57,68 ve 51,93 olarak gerçekleşti. Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bu devirde alt kümelerin tamamında düşüş yaşandı. Bir evvelki aya nazaran temel mallar, besin ve alkolsüz içecekler, güç, hizmet ve alkol-tütün kümelerinin katkıları sırasıyla 6,96; 6,04; 3,52; 2,48 ve 1,12 puan azaldı. Mevsimsellikten arındırılmış datalarla incelendiğinde, aylık artışlar evvelki aya kıyasla C endeksinde yükselmiş, B endeksinde ise bir ölçü yavaşladı. Fiyat artışları B endeksini oluşturan kümelerden temel mallarda yükselirken, işlenmiş besin ve hizmet kümelerinde zayıfladı. Hizmet fiyatları aralık ayında yüzde 1,85 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 5,23 puan gerileyerek yüzde 55,49 olarak gerçekleşti. Bu devirde yıllık enflasyon lokanta-otel, ulaştırma ve öbür hizmetlerde bariz bir düşüş kaydederken, kira ve haberleşme alt kümelerinde yükseldi. Yemek hizmetlerinin sürüklediği lokanta-otel kümesinde fiyatlar aralık ayında yüzde 2,61 oranında arttı.

Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yüzde 0,52 oranında geriledi, bu gelişmede akaryakıt fiyatlarındaki düşüşün olumlu tesirlerinin de izlendiği şehirlerarası otobüs fiyatları belirleyici oldu. Öteki hizmetler alt kümesinde fiyatlar aylık bazda yüzde 1,65 oranında yükseldi ve bu gelişmede bakım-onarım, sıhhat ve eğlence-kültür hizmetlerinin tesiri hissedildi. Haberleşme hizmetleri aylık fiyat artışı yüzde 0,96 ile son aylara kıyasla yavaşlarken, bu kümede yıllık enflasyon yüzde 30,13 düzeyine yükseldi. Mevsimsellikten arındırılmış datalara nazaran, kira alt kümesinde aylık artış bir evvelki aya nazaran yatay seyretti. Temel mal kümesinde yıllık enflasyon daha güçlü baz tesiriyle 27,15 puan düştü ve 2022 yılı sonunda yüzde 48,96 oldu. Yıllık enflasyon, güçlü mallarda daha besbelli olmak üzere, tüm alt kümelerde geriledi.

Dayanıklı mal fiyatları (altın hariç) aralık ayında yüzde 1,88 oranında yükselirken, beyaz eşya ile birlikte mobilya kalemleri fiyat artışlarıyla öne çıktı. Matrah düzenlemesinin yansımasıyla araba fiyatları yüzde 1,71 oranında gerileyerek alt küme aylık fiyat artışını sınırlamıştır. Bu gelişmelerle, sağlam mal alt kümesinde yıllık enflasyon 41,37 puan gerilemiş ve yüzde 48,13 oldu. Öbür temel mallarda fiyatlar yüzde 3,56 ile son aylara kıyasla nispeten yüksek bir oranda arttı. Referans kur pahasının güncellenmesiyle fiyatı yüzde 18,26 oranında artan ilaçlar, öteki temel mal fiyatlarını sürükleyen kalem oldu. Bu devirde, giysi ve ayakkabı alt kümesinde fiyatlar yüzde 1,46 oranında düşmüş ve yıllık enflasyon 11,21 puan azalışla yüzde 25,01 düzeyine geriledi. Güç fiyatları aralık ayında yüzde 2,12 oranında düşmüş, küme yıllık enflasyonu 23,57 puan azalarak yüzde 94,43 düzeyine geriledi.

Bu gelişmede, milletlerarası ham petrol fiyatlarındaki geri çekilmeyi takiben akaryakıt fiyatlarında gözlenen düşüşün (yüzde 10,45) tesiri hissedildi. Başka taraftan, şebeke suyu fiyatları bu periyotta yüzde 10,42 oranında yükseldi. Besin ve alkolsüz içecekler kümesinde yıllık enflasyon aralık ayında 24,68 puan azalarak yüzde 77,87 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 23,99 puan düşerek yüzde 73,25, işlenmiş besinde ise 25,35 puan azalışla yüzde 82 olarak gerçekleşti.

İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış datalar bu periyotta zerzevat kümesinde daha bariz olmak üzere taze meyve ve zerzevat fiyatlarında gerilemeye işaret etti. Başka işlenmemiş besin kümesinde kırmızı et, pirinç ve patates fiyatları artışlarıyla öne çıkan kalemler oldu. İşlenmiş besinde aylık fiyat artışı evvelki aylara kıyasla yavaşlayarak yüzde 2,23 olarak gerçekleşmiş, bu artışta ekmek-tahıllar, katı-sıvı yağlar ve konserve zerzevat eserlerinin tesiri öne çıktı.

Yurt içi üretici fiyatları aralık ayında yüzde 0,24 oranında gerilemiş, yıllık enflasyon baz tesiriyle 38,30 puan azalarak yüzde 97,72 oldu. Bu gelişmede, milletlerarası güç emtia fiyatlarındaki gerileme ve döviz kurundaki ölçülü seyir tesirli oldu. Hakikaten bu devirde üretici tarafında güç fiyatları yüzde 10,63 ile kayda kıymet bir düşüş sergilemiştir. Ana sanayi kümelerine nazaran bakıldığında, yıllık enflasyon güçte daha besbelli olmak üzere tüm alt kümelerde azalış gösterdi. Aylık fiyat gelişmeleri kesimler bazında incelendiğinde, bu periyotta rafine edilmiş petrol eserleri ile elektrik ve doğal gaz imalatı fiyatları kıymetli ölçüde geriledi. Başka dallarda fiyat artışları devam ederken, temel eczacılık eserleri, su ve suyun arıtılması ve dağıtılması, içecekler, deri ve ilgili eserler ile mesken aletleriyle irtibatlı olan elektrikli teçhizat kalemleri öne çıktı.