Birçoğumuz onu tanımıyoruz ancak 50 yıl evvel dünyayı değiştirdi! ‘Bizim çok kıymetli olmadığımızı düşünüyorlardı’

Birçoğumuz onu tanımıyoruz ancak 50 yıl evvel dünyayı değiştirdi! ‘Bizim çok kıymetli olmadığımızı düşünüyorlardı’
Neredeyse beşikteki bebeklerin bile akıllı telefonlarla, tabletlerle oynadığı bir çağda yaşıyoruz. Halbuki yaşı 40 ve üstünde olanlar, cep telefonsuz yılları çok güzel hatırlıyor. Pekala her şeyin nasıl başladığını biliyor musunuz?

Martin Cooper, 3 Nisan 1973 günü tarihe geçti.

Motorola şirketinde mühendis olan Cooper, o sırada New York’un Manhattan bölgesinde bulunan 6’ncı Cadde’de bir kaldırımda dikiliyordu. Elinde tuğla büyüklüğünde bir elektronik aygıt vardı.

O aygıt bir hücresel telefon yani bugünkü ismiyle cep telefonuydu ve Cooper da bir cep telefonuyla konuşan birinci kişi oldu.

“Seni bir hücresel telefondan arıyorum. Ancak gerçek bir hücresel telefon. Ferdî, elde tutulabilen, taşınabilir bir hücresel telefon” dedi Cooper çizginin öbür ucundaki şahsa. O kişi AT&T’nin sahibi olduğu Bell Laboratuvarları’nın başındaki isim olan Joel Engel’di. Engel ve Cooper uzun müddettir birinci hücresel telefonu geliştirecek kişi olma yarışı içindeydi.

Hücresel telefonların tüketicilerin kullanımına sunulması için daha 10 yıl vardı tahminen ancak o gün 6’ncı Cadde’de Cooper’ı gören herkes, tarihin yazılmasına şahitlik etmişti.

2018’de New York’ta açılan “New Era” standı Cooper’a odaklanıyordu

HER DOĞAN BEBEĞE BİR TELEFON NUMARASI

Cooper’ın o telefon konuşmasını yaptığı günden bu yana geçen 50 yılda, çok şey değişti. O tuğla üzere aygıtların yerini çok daha gelişmiş, süratli, cebe sığacak kadar ufak ve ince versiyonları aldı. (Bu telefonların Türkçede “cep telefonu” olarak anılmasının ne kadar isabetli bir isimlendirme olduğu ortada.) Yeni kuşak telefonlar hayatımızın her alanında kendine yer buldu, dalları, kültürü, kendimizle ve toplumun geri kalanıyla olan münasebetlerimizi yine şekillendirdi.

Hücresel telefonların bu kadar yaygınlaşmasına ve epey tesirli olmasına hazırlıksız yakalananlar oldu elbette. Lakin Cooper’a nazaran, bu aygıtların insanlığın çoğunluğu için vazgeçilmez bir pozisyona geleceği daha birinci günden muhakkaktı.

Bugün 94 yaşında olan Cooper, CNN’e yaptığı açıklamada, “Herkesin bir hücresel telefonu olmasına şaşırmıyorum. Evvelce anlattığımız bir kıssa vardı: Bir gün her bebeğe doğar doğmaz bir telefon numarası verileceğini, telefonu cevaplamadığınız gün öldüğünüzün anlaşılacağını söylerdik” diye konuştu.

“BİZİM KIYMETLİ OLMADIĞIMIZI DÜŞÜNÜYORLARDI”

3 Nisan 1973 tarihli o birinci konuşmadan evvelki aylarda, Motorola ile AT&T’nin efsanevi araştırma kolu olan Bell Laboratuvarları ortasında kıyasıya bir rekabet yaşanıyordu. Bell Laboratuvarları daha evvel transistörü geliştirmiş ve birçok kıymetli inovasyona imza atmıştı.

Cooper, o günleri, “Onlar dünyanın en büyük şirketiydi. Biz ise Chicago’da kurulmuş küçücük bir şirkettik” kelamlarıyla anlattı ve ekledi: “Bizim çok kıymetli olmadığımızı düşünüyorlardı.”

Cooper 2011 yılı Webby Ödülleri’nde

Dolayısıyla rakibi Pürüz, Cooper’ın kendisini aramasından pek mutlu olmamıştı. Cooper’ın kendisine nispet yaptığını düşünüyordu.

Yine de Engel’in kendisine epeyce nazik davrandığını belirten Cooper, “O gün bugündür Joel, o telefon görüşmesini hatırlamıyor. Eh, bence haksız da değil” tabirlerini kullandı.

1 KİLOGRAM YÜKÜNDE ‘CEP’ TELEFONU!

Cooper, Engel’i aramasından sonra imalat meseleleri ve devlet kurumlarının regülasyonları nedeniyle, hücresel telefonların geniş kitlelere yayılmasının geciktiğini belirtti. Örneğin, Cooper’ın bugün “danışman” sıfatıyla modülü olduğu Federal Bağlantı Kurulu, rekabeti sağlamak için telsiz kanallarının nasıl paylaşılacağını belirlemekte oldukça zorlanmıştı.

Kısa ismi DynaTAC olan Dinamik Uyumlu Toplam Alan Kapsama telefonunun bir versiyonu piyasaya fakat 10 yıl sonra sürülebildi. Telefonun fiyatı 3.900 dolardı. “Wall Street” sinemasında Gordon Gekko karakterinin kullandığına benzeyen aygıtın yükü 1 kilogramın üzerinde uzunluğu ise 30 santimetre civarındaydı.

(Bir kıyas yapmamız gerekirse, günümüzde iPhone 14’ün yükü 170 gram uzunluğu ise 15 santimetrenin altında. Fiyat bağlamında da ABD’de 200-300 dolara Android işletim sistemli akıllı telefonlar bulunabildiğini belirtelim.)

Michael Douglas’ın canlandırdığı Gordon Gekko Motorola 8000X DynaTAC kullanıyordu

Modern hücresel telefonların yaygınlaşması lakin 90’lı yıllarda mümkün oldu. Bu periyotta aygıtlar her geçen gün biraz daha küçüldü ve daha kullanıcı dostu bir hal aldı. Pew Araştırma Merkezi’nin 2021’de gerçekleştirdiği bir araştırmaya nazaran, bugün ABD vatandaşlarının yüzde 97’si şu yahut bu biçimde bir hücresel telefon kullanıyor.

“TEKNOLOJİNİN GAYESİ UNUTULUYOR”

O birinci aramadan bugüne geçen vakitte, Cooper, hücresel telefonların dönüştürücü gücüne dair bir kitap yazdı, pek çok şirket kurdu, konferanslar verdi ve medyaya pek çok sefer açıklamalarda bulundu. Lakin bu Cooper’ın çağdaş teknolojik ilerlemeleri her boyutuyla benimsediği manasına da gelmiyor.

Cooper, “Pek çok mühendis, teknoloji dedikleri şeye ve aygıtlara, yani donanıma o kadar çok takılıyor ki teknolojinin emelinin insanların hayatlarını uygunlaştırmak olduğu unutuluyor” dedi ve ekledi: “İnsanlar bunu unutuyorlar ve ben bunu onlara hatırlatmak zorundayım. Biz insanların tecrübelerini güzelleştirmeye çalışıyoruz. Teknolojinin bütün olayı bu.”

Bugünden 50 yıl geriye baktığında, telefonların insanlığı getirdiği noktayı büyük oranda onayladığını söyleyen Cooper, şu an iPhone kullandığını (bir evvelki telefonu Samsung’muş), Apple Watch’unu kullanarak ne kadar yüzdüğünü ölçebildiği ve işitme aygıtını telefonuna bağlayabildiği için çok memnun olduğunu belirtti.

Teknolojinin ilerlemesinin topluma olan yararlarının yanında ziyanlarının çok daha az olduğunu da kelamlarına ekleyen Cooper, “Ben bir optimistim. Cep telefonlarının kimi dezavantajları olduğunu biliyorum. Bu telefonların bağımlısı olan beşerler var. Karşıdan karşıya geçerken telefonla konuşan beşerler var. Genele bakıldığında bence hücresel telefonlar insanlığı olumlu istikamette değiştirdi ve bu gelecekte de devam edecek” tabirlerini kullandı.

CNN International’ın “50 years ago, he made the first cell phone call” başlıklı haberinden derlenmiştir.