Zamana karşı yarışıyorlar… Ukrayna’nın en büyük sınavı olacak!

Zamana karşı yarışıyorlar… Ukrayna’nın en büyük sınavı olacak!
Dünyanın gözü kulağı haftalardır Ukrayna’dan gelen haberlerde. Rus birlikleri doğudaki kentlere doğru harekete geçerken sivil katliamlarına tepkiler sürüyor. Rusya’yı Buça’da soykırım yapmak ile suçlayan Ukrayna’yı ise bir hayli zorlu bir süreç bekliyor. İşte Ukrayna’da zamana karşı yarış veren o isimler…

Ukrayna’nın başkenti Kiev’in kuzeybatısında yer alan Buça’da Rus güçlerinin bölgeden çekilmesinin ardından çok sayıda sivilin cansız bedenlerinin bulunmasının yankıları sürüyor.

Buça’da yaşanılanları soykırım olarak tanımlayan Ukrayna, bu konuda yalnız değil. Pek çok ülke Buça’daki görüntülere sert tepki göstermiş durumda.

Dünya Buça’da yaşanılanların savaş suçu olarak tanımlanıp tanımlanamayacağını tartışıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) başsavcısı Karim Khan, ‘Yasa bu konuda net, sivilleri kasten hedef almak suç, sivil nesneleri kasten hedef almak suç’ diyor ve bir de uyarıda bulunuyor.

Khan iddiada bulunan ülkenin ispat yükü olduğunu belirtiyor. Hukuk uzmanlarına göre, Ukrayna’nın en büyük sınavı da burada başlıyor.

Ukrayna’nın Buça kentinde devam eden arama-kurtarma çalışmalarının ardından 65 sivilin daha cansız bedenine ulaşıldı.

Ukrayna’nın Buça kentinde devam eden arama-kurtarma çalışmalarının ardından 65 sivilin daha cansız bedenine ulaşıldı.

Hukuk sistemi hayli tartışmalı olan Ukrayna’nın bu denli bir soruşturmayı yürütüp yürütemeyeceği merak konusu.

Rusya’nın işlediği belirtilen 2 binden fazla savaş suçunu yurtiçi ve yurtdışındaki mahkemelere taşıma görevi Başsavcı Iryna Venediktova’da. Zira Venediktova’nın ofisi ülkede soruşturma yetkisine sahip tek kurum konumunda.

Ancak uzmanlar savaş suçlarının araştırılmasının hayli zor bir süreç olduğunun altını çiziyor.

Venediktova’nın bu kapsamda savunmaya karşı duracak fiziksel, sözlü ve açık kaynaklı kanıtları toplayıp analiz edebilen farklı uzmanlardan oluşan bir ekibe ihtiyacı olacak.

ZAMANA KARŞI YARIŞ

Başka bir deyişle başsavcılık delilleri toplamak için zamana karşı bir yarış verecek. Davaları oluşturmak için kanıt toplamakla uğraşan Ukraynalı STK’ların bu konuda Venediktova’ya yardımcı olabileceği belirtilirken yargı çalışanları da kendi imkanları ile bir süredir kanıt topluyor.

İngiliz Guardian gazetesinde yer alan habere göre, çalışanlar söz konusu delilleri başsavcılık tarafından kurulan savaş suçları web sitesine sunmaya hazırlanıyor.

Delil toplama faaliyetlerini yürüten bir başka grup ise UCM savcıları tarafından kabul edilebilir ifadeler toplamak üzere eğitilmiş olan Hakikat Avcıları STK’sı.

UKRAYNA’DA HANGİ SAVAŞ SUÇU İDDİALARI VAR?

Müfettişler ve gazeteciler, Ukrayna’nın başkenti Kiev yakınlarındaki Buça kentinde ve şehre yakın diğer bölgelerde sivillerin kasıtlı olarak öldürüldüğüne dair kanıtlar buldular.

Ukrayna güçleri toplu mezarlar bulduklarını, sivillerin ayakları ve elleri bağlandıktan sonra vurularak öldürüldüklerine dair kanıtlar olduğunu söylüyor.

ABD Başkanı Joe Biden, “Bu adam acımasız” dediği Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “savaş suçlusu” olduğuna inandığını ve savaş suçlarından yargılanması gerektiğini söyledi.

Geçen hafta ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de Rusya’nın “apartmanları, okulları, hastaneleri, kritik altyapıyı, sivil araçları, alışveriş merkezlerini ve ambulansları yok ettiğini” belirtmişti.

Mart ayında Ukrayna’nın güneydoğusundaki sahil kenti Mariupol’daki bir tiyatroya Rus güçlerinin saldırısı, bir toplu katliamın ilk teyit edilen yeri olarak gündeme geldi. Binanın dışında dev harflerle “çocuklar” kelimesi yazılıydı.

Ukrayna daha önce Rusya’nın Mariupol’daki kadın doğum hastanesine hava saldırısını savaş suçu olarak nitelendirmişti. Ayrıca Harkov’un sivil bölgelerinin misket bombalarıyla vurulduğuna dair kanıtlar var.

İngiltere, Rusya’nın (oksijeni emerek büyük bir vakum oluşturan) termobarik patlayıcılar (vakum bombası) kullandığını söylüyor. Bu silahlar yasaklanmamış olsa da, sivillere karşı kasıtlı kullanımları neredeyse kesinlikle savaş kurallarının çiğnenmesi olarak değerlendiriliyor.

Birçok uzman, işgalin kendisinin “saldırgan savaş” kavramı altında bir suç olduğunu savunuyor.

ŞÜPHELİ SAVAŞ SUÇLULARI NASIL YARGILANABİLİR?

Yugoslavya’nın dağılması sırasındaki savaş suçlarını araştıran mahkeme de dahil olmak üzere, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana bir takım tek amaçlı kurulmuş mahkemeler gündeme geldi.

1994’teki Ruanda’da soykırımından sorumlu olanları yargılamak için de bir organ oluşturuldu. Bugün, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) ve Uluslararası Adalet Divanı (UAD) savaş kurallarının uygulanmasıyla ilgili rollere sahip.

UAD, devletlerarasındaki anlaşmazlıklar hakkında karar verebiliyor ancak bireyleri kovuşturamıyor. Ukrayna, Rusya’ya karşı dava açtı.

UCM Rusya aleyhine karar verirse, bunun uygulanmasından Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) sorumlu olacak. Ancak Konsey’in beş daimi üyesinden biri olan Rusya, yaptırıma yönelik herhangi bir öneriyi veto edebilir.

UCM, tek tek devletlerin mahkemelerinde bulunmayan bireysel savaş suçlularını araştıyor ve kovuşturuyor. UCM için, 1945’te başlıca Nazi liderlerini yargılayan Nürnberg mahkemelerinin daimi hale gelmiş modern halefi denebilir.

Nürnberg mahkemeleri, uluslararası hukuku korumak amacıyla ülkelerin özel bir mahkeme kurabileceği ilkesini pekiştirdi.