Yumurta kabına sığmıyor

Yumurta kabına sığmıyor
Dünyada yumurta fiyatları geçen yıl yüzde 50’ye varan artış kaydetti. Uzmanlar kimi ülkelerde görülen tarihin en makûs kuş gribi salgınının ve artan yem fiyatlarının tesirinin 2023’te de sürebileceğini belirtiyor. Türkiye’de ise şimdilik kuş gribi ve yem fiyatları bir tehlike olarak görülmese de kesim temsilcileri gözlerinin yeni yılda mısır ve buğdaya gelecek mümkün artırımlarda olduğunu söz ediyor. Dalın öbür bir sorunu da bilinçsiz yatırımlar ve plansızlık olarak öne çıkıyor.

Yumurta fiyatları bilhassa ABD’deki besin gündeminde kıymetli bahislerden biri oldu. 2021 yılı kasım ayında 1.72 olan bir düzine büyük uzunluk yumurtada ortalama fiyatlar, kasım ayında 3.59 dolara ulaştı. Dünyada geçtiğimiz yıl fiyat artışlarının en değerli tesiri kuş gribi ve yem fiyatları olarak karşımıza çıktı. Türkiye’de ise bilhassa üretici tarafında geçen yıl maliyetin altında satışlar dikkat çekti. Uzmanlar ve dal temsilcileri yeni yılda kuş gribi riski ve yem fiyatlarındaki artış konusuna temkinli yaklaşırken; Türkiye’de ise hammadde fiyatlarının yakından takip edileceği belirtiliyor. 2022’de tarihinin en makûs kuş gribi salgınını yaşayan ABD’de 57.7 milyondan fazla kümes hayvanının kuş gribine yakalandığı belirtiliyor. İngiltere’de hem kuş gribi hem güç krizi, yem fiyatlarını olumsuz etkilerken; Japonya’da da yıllık yumurta fiyatlarındaki artış yüzde 31’e çıktı.

Türkiye’de kuş gribi salgını kelam konusu değil. Yem fiyatlarındaysa, 2022 yılında kur nedeniyle süratli değişiklikler görülse de stabil bir aralık yakalanmış görünüyor.

GÖZLER HAMMADDEDE

İstanbul Yumurta Üreticileri Toptancıları ve İş Adamları Derneği Lideri Necati Yıldırım, 2023 yılında üreticinin yem fiyatlarını yakından takip edeceğini belirterek, “2022’nin birinci çeyreği üretici ziyan etti, satışlar maliyetin altında oldu. 2. çeyrekte bir ölçü kâr etti. 2022’nin son aylarında da hiç fiyar artışı olmadı. 2023’te de mısıra buğdaya çok artırım gelmezse fiyatlarda artış görmeyiz. TMO zati mısır alımı yaptı, yem fiyatları çok artsa bile bize mısırı ucuz da olsa veriyor. Şu an marketlerde 30 adet büyük uzunluk yumurta fiyatı 59 lirayla-69 lira ortasında değişiyor” bilgisini verdi. 

‘MALİYETİNE SATIYORUZ’

Bir dal temsilcisi, geçmişte ziyan nedeniyle bölümden çıkışlar, hayvan kesmek zorunda kalanlar olduğunu belirterek şunları söyledi: “Son 2 aydır yumurtaları üretici maliyetine satıyoruz, daha evvel ziyanına satıyorduk. Gereksinimden fazla, isteyen istediği kadar yumurta üretimi yapmasın, ihracat da dahil kapasitemiz kâfi. Şu an atıl kapasitelerimiz var, hammaddemizi gereksiz yere tüketerek iktisada ziyan verme durumumuz olabilmekte. Bir kesim, akşamdan sabaha tavukçuluk üretimine girmeye karar verebiliyor. Devlet de üretim yapılsın diyerek, kesime her girene dayanak oluyor. Herkes üretimini minimuma düşürdü. ‘Yumurta ihracata gitmesin’ demek ithalatla muadildir. Fiyat düşsün diye ihracatı yasaklamak 2-3 hafta için ucuz yumurta lakin fahiş fiyata uzun müddet tüketim demek.”

‘HIZLI YÜKSELİŞ DE DÜŞÜŞ DE OLMAZ’

* Colorado State University’de tarım işletmeciliği ve besin iktisadı üzerine çalışmalarını yürüten Dr. Dawn Thilmany, “Kuş gribinin üretimdeki tesirlerinin 2023 yılında da devam edip etmeyeceği net değil fakat bu hastalığın dünya genelinde yayılımın sürmesi tesirlerinin de devam edeceğini gösteriyor. ABD’de Yumurta fiyatları 2023’te tahminen bu kadar artmayacak lakin fiyatlarda düşüş de beklemiyorum. 2022’de tahıl üretiminin artmasıyla yem fiyatlarının da az da olsa düşebileceğine dair beklentiler var. Lakin artan talep ve kuş gribi nedeniyle arz kısıtlamaları görmeye devam edersek, bu âlâ haber gölgede kalabilir. Şu an protein içeren eserlerdeki fiyat artışı, yumurtayı uygun fiyatlı olması nedeniyle öne çıkarıyor” dedi.