SON DAKİKA
30 Ocak Döviz Kurları – KIBRIS HABER
Güzellik ve SPA Merkezinde, sauna odası alev aldı! – KIBRIS HABER
Tabipler Birliği, Çalışma Bakanlığı’nı eleştirdi! – KIBRIS HABER
15 yaşındaki kızı taciz etmişti, işine son verildi! – KIBRIS HABER
Birçok noktada sel baskını yaşayacağız! – KIBRIS HABER
Ufuk Tomson mezarı başında anıldı! – KIBRIS HABER
Borsa’da yükseliş – KIBRIS HABER
29 Ocak Petrol Fiyatı – KIBRIS HABER
THY uçağına yıldırım isabet etti! – KIBRIS HABER
Sterlin 39’a dayandı! – KIBRIS HABER
Özersay, Rum lideri Hristodulides’i eleştirdi! – KIBRIS HABER
KKTC’yi soğuk ve karlı bir hafta bekliyor! – KIBRIS HABER
Rauf Raif Denktaş 100 yaşında! – KIBRIS HABER
Rum Yönetiminden Kıbrıslı Türklere yönelik 14 maddelik paket! – KIBRIS HABER
Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığından önemli duyuru! – KIBRIS HABER
Kuaför, 15 yaşındaki kızı taciz etti! – KIBRIS HABER
Temizlediği evleri soydu! – KIBRIS HABER
Kasaplar Birliği eylem yaptı! – KIBRIS HABER
Bakanlar Kurulu toplandı! Gözler görüşme sonrası yapılacak açıklamaya çevrildi – KIBRIS HABER
Beyköy Tatbikat alanında atış yapılacak! – KIBRIS HABER
Oğuz: İstatistik Kurumu’nun açıkladığı nüfusu muteber kabul etmeliyiz 
Soğuk ve yağmurlu hava etkili oluyor
İskele’de olaylı gün
Meteoroloji kurumları arasındaki işbirliği arttırılacak
III. Kıbrıs Türk Gençlik Kongresi: Enflasyona sebep olan faktörler kamu yükü ve vergilerdir
‘Olmazsa olmaz’ Herkes hasta… Uzman isim uyardı! Üçlü virüs salgınıyla mücadele için…
Instagram takip isteklerinde yeni dönem! Yorum yağdı… “CV de gönderelim tam olsun”
Ülkede 2014 yılından bu yana kaçak yaşayan zanlılar, cezaevine gönderildi.
Burak Maviş: Yasanın süresi bitiyor, deprem fonundaki para nerede bekletilecek?
Tepebaşı’nda bugün 3 saatlik elektrik kesintisi yapılacak

Yanlışsız yönlendirilen herkes okuduğunu anlayabilir

Gerçek yönlendirilen herkes okuduğunu anlayabilirOkuma ve manaya maharetlerinin kazandırılması için çok sayıda strateji, prosedür ve teknikten …

Yanlışsız yönlendirilen herkes okuduğunu anlayabilir
Akacan The Mall
09.05.2022 21:22
0
A+
A-

Gerçek yönlendirilen herkes okuduğunu anlayabilir
Okuma ve manaya maharetlerinin kazandırılması için çok sayıda strateji, prosedür ve teknikten yararlanılabilir. Fakat burada bunların tamamına yer verme imkanı olmadığı için evreli bir biçimde çok gerekli olan temel nitelikli stratejilere değinmek gerekiyor. Bu stratejiler tıpkı vakitte okuma ve anlamanın gerçekleşip gerçekleşmediğini en düzgün gösteren stratejiler olması bakımından da epey önemli.

Bu stratejileri uygulayabilmek için üstte değinilen iki temel şartın eksiksiz bir biçimde var olduğuna dikkat etmek de son derece kıymetli. Bunlardan biri öğrencilerin sesli ya da sessiz akıcı okuyabiliyor olmaları, ikincisi ise metnin seviyeye uygun olması ve içindeki bilinmeyen sözcük oranının en fazla yüzde 5 olması. Şayet bu şartlar sağlanmadıysa öncelikle bunun üzerinde durmamız gerekiyor.

KIYMETLİ GÖSTERGELERDEN BİRİ METNİN KONUSUNU BULMAK
Bir metnin ne hakkında olduğunu bulabiliyor olmak o metnin genel olarak anlaşıldığını gösteren değerli bir gösterge. Bu nedenle husus bulma çalışmalarına ihtimam gösterilmeli. Metnin konusunu bulmak, ana fikrini bulmak için de öncelikli olduğu için ayrıyeten değerli. Bir metnin konusunu bulmak için metnin bütününün işlemlenmesi ve çıkarım yapılması gerekir. Bunun için metin ne hakkında, metin ne üzerinde duruyor, metin neyi ele alıyor, metinde en sık geçen kavram ne, tümcelerin hususları hangi ortak bahse işaret ediyor, paragrafların hususları hangi ortak hususa işaret ediyor? üzere sorulardan yararlanılabilir.

Akacan The Mall

ANA KANIYI ANLAMALIYIZ
Ana fikir bir metnin yazılış gayesini, muharririn metni hangi bakış açısıyla nasıl bir mesaj (mesaj) vermek için yazdığını gösterir. Ana kanıyı bulmak için öncelikle metnin konusunu bulmak sonra da müellifin bu mevzuyu nasıl ve niye ele aldığını sorgulamak gerekir. Münasebetiyle ana fikir “konu + muharririn amacı” birleşiminden oluşan bir olgudur. Örneğin müellif metinleştirmek için “sporun sıhhate etkileri”ni kendisine bahis edinebilir. Bir müellif bu bahse olumlu bir bakış açısıyla yaklaşabilir bir oburu ise olumsuz. Bu durumda bir muharrir “spor yapmak sağlıklı yaşama katkı sağlar” biçiminde bir ana kanıyı metninde işleyebilirken bir başkası sakatlıklara, kalp krizine yol açtığını düşünerek “spor yapmak sıhhatsiz bir yaşama neden olur” biçiminde bir ana kanıyı işleyebilir. Bu nedenle ana kanıyı bulmak için mevzuyu bulduktan sonra bu bahis hangi bakış açısıyla ele alınmış, bu husus hangi tarafıyla işlenmiş, muharrir bu mevzuyu niye ele almış, muharrir hangi iletiyi vermek istiyor? üzere sorular sorulabilir ya da şöyle bir akış izlenebilir: (1) Muharririn mevzuya ait bakış açısını (gözlem, teklif, tavır vb.) bulma, (2) muharririn mevzuya ait yorumunu bulma, (3) muharririn hususa ait bir savunusunu bulma, (4) bunları tek bir tümce olarak söz etme.

METİN YAPISINI FARK ETMEK KIYMETLİ
Metin yapısı kavramı metindeki bilgilerin nasıl organize edildiğiyle ilgilidir. Çoklukla öyküleyici metinler kişi, vakit, yer, olaylar/gelişmeler ve sonuç biçiminde organize edilirken bilgilendirici metinler neden-sonuç, sorun tahlil, karşılaştırma, sıralama ve açıklama biçiminde organize edilir. Okurlar bir metnin yapısı hakkında bilgi sahibi olurlarsa müelliflerin bilgiyi nasıl organize ettiklerini de bilirler ve bu da onlara okurken o bilgilere kolay ve nizamlı bir biçimde ulaşma imkanı sağlar. O nedenle metin yapılarının gerçek metinler üzerinden çözümlemeler yapılarak öğrencilere fark ettirilmesi son derece kıymetli. Böylece öğrenciler karşılaştıkları metinlerin içeriğinin nasıl organize edildiğini fark ederek yeni bilgiye ulaşmak için kendileri zihinsel olarak bir metin şeması oluşturabilir ve okurken metinden aldığı bilgileri bu şemalara dağıtarak metni daha kolay anlayabilir.

ÖZETLEME YAPABİLMEK METNE HAKİMİYETİ GÖSTERİYOR
Özetleme asıl metnin silme, genelleme, seçme ve tekrar yapılandırma üzere birtakım bilişsel süreçlerden sonra ana çerçevede mana kaybına uğratılmadan daha kısa bir metne dönüştürülmesi işi. Burada özet metnin kaynak metni gereğince temsil edecek nitelikte olması çok kıymetli. Bu bakımdan özetleme okurun bir metne ne derece hâkim olduğunun en kıymetli göstergelerinden biri. Metni bütüncül olarak manadan özetleme yapılabilmesi imkanlı değil. Fakat metni tam olarak anlamak da özetleme için kâfi olmaz. Anlamayla birlikte metindeki değersiz bilgileri yani metnin manasına direkt katkısı olmayan bilgileri belirlemek ve silmek gerekir. Bunun yanında metnin manasını oluşturan ve mutlaka çıkartılmaması gereken bilgilerin farkında olmak ve o bilgileri özet metin için seçmek gerekir. Yeniden metni daha kısa bir duruma dönüştürebilmek için seçilen bilgilerin ortak noktaları bağlamında birleştirilmesi ve kendi tümceleriyle yine yazılması gerekir. Güzel bir özet metin yazabilmek için metnin ana niyeti ve yardımcı kanılarının belirlenmesi, değerli bilgilerinin seçilmesi, değersiz bilgilerinin silinmesi, genellenebilir bilgilerinin bir üst kavram içinde birleştirilmesi ve hareketlerinin ortak bir çatıda yine yapılandırılmasına dönük başka farklı etkinlikler yapılmalı ve sonrasında özetleme çalışmalarına geçilmeli.

TAM VE YANLIŞSIZ MANAYA İÇİN GEREKLİ
Eleştirel okuma mahareti öncelikle metindeki bilgilerin tam ve gerçek olarak alınmasını ve akabinde bu bilgilerin okurun sahip olduğu bilgilerle karşılaştırılmasını gerektirir. Bu bakımdan okuma marifetinin ileri etaplarında gerçekleştirilebilecek olan bir okuma stratejisidir ve okuma manaya marifetini çok yeterli fayda. Eleştirel okuma yapabilmek için müellifin hedefi ne, metindeki bilgiler gerçek ve aktüel mi, metindeki bilgiler doğrulanabilir mi, metindeki bilgiler dengeli ve mantıklı mı, metindeki bilgiler abartılı mı, metindeki bilgiler kıymetli mi, metindeki bilgiler çok genellemeler içeriyor mu? üzere soruların sorulması gerekir.

TEKRARI UNUTMAYIN
Çocukların okumanın teknik ve akıcılık istikametine ait problemleri varsa ve sözcük dağarcıkları kâfi değilse öncelikle bunlar üzerinde durulmalı. Bu boyutlara ait sorun yoksa ya da çözülmüşse üstte değinilen stratejiler uygulanarak çocukların ehil bir okur durumuna gelmeleri sağlanabilir. Lakin tüm bunlardan evvel unutulmaması ve asla göz arkası edilmemesi gereken şey tekrar olmalı. Bir sözcüğün belleğimize yerleşmesini ve orada kalıcı olmasını sağlamak ve gerekli durumlarda o sözcüğe zahmetsizce ulaşabilmek nasıl sık sık müsabakayla ilgili ise okumada da bu durum geçerli. Buna nazaran her şeyden evvel çocuklarımızın kitaplarla sık sık karşılaşarak hem sözcük dağarcıkları ve metin yapısı bilgilerinin oluşturulmasını sağlamalı hem de okuma sürecinde onlara takviye olarak strateji bilgilerini geliştirmeliyiz. Bunun için hem okulda hem de konutta birbirini dayanaklar biçimde organize olunması son derece kıymetlidir. Aristo periyodundan bugüne dek söylene gelen bir kelamla bitirmek isterim. “Zihin bir kas üzeredir ne derece çok çalışırsa o kadar çok gelişir.” Zihni de geliştirmek için başvurulabilecek en tesirli yolların başında okumak gelir.

PROF. DR. HAKAN ÜLPER KİMDİR?
Hakan Ülper, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Anabilim Kısmında vazife yapıyor. Türkçe Eğitimi alanında öğretmen ve öğretim üyesi olarak 25 yıllık bir tecrübeye sahip. Anadili ve yabancı lisan olarak Türkçe öğretimi alanında ulusal ve milletlerarası seviyede çok sayıda kitap, kitap kısmı, kitap editörlüğü, çeviri editörlüğü, makale, bildiri ve projeleri bulunuyor. Ayrıyeten Lisan Eğitimi ve Araştırmaları isimli bir mecmuanın de editörlüğünü yapıyor. Bilhassa okuma eğitimi, yazma eğitimi ve sözcük öğretimi hususlarında dersler vermekte ve araştırmalar yapıyor.

Akacan The Mall
Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.