Şoförsüz ve uçan taksiler geliyor

GELECEĞİN taksileri şimdilik iki farklı yapıda karşımıza çıkıyor. Uber, Google (Waymo), Yandex, Amazon, Cruise ve NuTonomy üzere şirketler olağan olarak karayolunda giden ‘sürücüsüz taksiler’ üzerinde çalışıyor. Öteki kimi büyük isimler ise süreci bir adım ileriye taşıyarak ‘uçan taksiler’ üzerinde çalışmalar yapıyor. Burada hayata geçen birinci modeller standart yapılı şoförsüz taksiler oldu. Artık birçok ülkede ve bölgede test gayeli olarak devreye alınan hizmetler ile taşınabilir uygulamalardan bulunduğunuz yere şoförsüz bir taksi çağırabiliyor ve istediğiniz yere gidebiliyorsunuz. Şoförsüz taksiler iddia edebileceğiniz üzere çok gelişmiş sistemler üzerine kuruluyor.

YAPAY ZEKÂ DAYANAKLI

ETRAFLARINI gelişmiş kamera sistemleriyle gören şoförsüz taksiler, buna ek olarak radar, LiDAR ve çok çeşitli öteki sensörleri de bünyelerinde barındırıyorlar. Tüm bu donanımı çalıştırmak ismine başta Nvidia imzalı tahliller olmak üzere çok güçlü bilgisayar sistemleri kullanan araçlar, yollarda eğitilen ve bu sayede her geçen gün daha âlâ hala yapay zeka sistemleri ve algoritmalar ile çevreyi bizden daha yeterli görebiliyorlar. Saniyeler içerisinde etraflarında olup biten her şeyi algılayabilen ve haritalandırma yapabilen şoförsüz taksiler, trafik tabelaları, yol çizgileri ve trafik ışıklarını belirleyerek inançlı halde yol alabiliyorlar. Bu hususta yapılan testler, özel sistemlerin kaygan yollar üstünde bizden çok daha güzel araç denetimi getirdiğini gösteriyor. Şoförsüz yapılarından ötürü hem içerideki hem de dışarıdaki insanları mümkün tehlikelere karşı görsel ve sesli olarak uyarabilen sürücüsüz taksiler, buna ek olarak kendi aralarında da haberleşebiliyor.

RİSKLERİ DE BULUNUYOR

SÜRÜCÜSÜZ taksilerin çok gelişmiş sensör ve kamera sistemlerine sahip olsa da süreç henüz mükemmel değil. Örneğin geçtiğimiz yıllarda Uber‘in ABD’de test ettiği sürücüsüz taksilerden bir tanesi, elinde bisiklet ile yoldan karşıya geçen bir kadına çarptı. Bu kaza sonrasında ağır yaralanan 49 yaşındaki kadın, kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti. Sürücüsüz bir otomobilin karıştığı ilk ölümcül kaza olarak tarihe geçen bu olayda aracın kadını yola atlamadan önce gördüğü belirtildi. Ancak otomobilin bunu yolda uçan bir plastik poşet benzeri başka bir obje olarak algılayıp işlem yapmadığı ortaya çıktı. Sürücüsüz otomobiller buna benzer “karar mekanizmalarına” ve sistemlerine sahipler ancak süreçte her zaman bazı “kafa karışıklığı” riski bulunuyor. Fakat yine de sürücüsüz taksilerin insanlardan daha az hata ile yol alabildiği istatistiksel olarak gösteriliyor. Sürücüsüz taksi konusunda en tecrübeli isimlerden birisi konumunda Google çatı şirketi Alphabet’in yan firmalarından Waymo yer alıyor. Firma geliştirdiği sürücüsüz araç ile şimdiye kadar tam 32 milyon kilometrelik bir yol yaptı ve bu kadar büyük mesafede sadece çok ufak kazalara karıştı. Bu kazaların çoğunda da suçlu diğer sürücülerdi.

UÇMAYA HAZIRLAR

ASLINDA en çok bu taraf heyecan veriyor. Şu an Hyundai, Toyota, Boeing, Volocopter, Airbus ve Uber başta olmak üzere sayamadığımız çok sayıda firma uçan taksiler üzerinde geliştirme çalışmaları yapıyor. Şehir içerisindeki taşımacılığı değiştirecek bu araçlar, ortak olarak tamamen elektrikli temelde hazırlanıyor. Uçan taksileri tek bir büyük bir motor/pervane yerine birden fazla motor/pervane üzerine kuran firmalar, bu sayede hem gürültüyü azaltmayı hem de güvenli arttırmayı hedefliyor. Çok sayıda motordan birisi arıza yapsa dahi diğerleri ile güvenli iniş yapılabileceğini belirten firmalar, büyük bir pervane yerine ufak pervaneler kullanmanın gürültüyü çok ciddi oranda azalttığını aktarıyor. Gürültü konusu uçan taksiler için büyük önem arz ediyor çünkü bu araçlar şehir içerisinde kullanılacak. Kimse haklı olarak büyük şehirler içerisinde daha fazla gürültü istemiyor.

İNSANLAR TARAFINDAN YÖNETİLMEYECEK

UÇAN taksilerin çoğu sürücüsüz taksilerde de olduğu gibi bir insan tarafından yönetilmeyecek. Bu araçlar da otomatik (otonom) olarak görev yapacak ve bu süreç standart taksilerden çok daha kolay ve güvenli olacak. Çünkü uçan taksiler rastgele rotalarda görev yapmayacak, başka hava araçlarıyla karşı karşıya gelmeyecek. Uçan taksiler için özel rotalar ile helikopter pisti benzeri iniş / kalkış alanları kurularak ve sadece bu merkezler arasında taşımacılık gerçekleştirilecek. Bu kontrol altına alınmış yapı sayesinde uçan taksilerin şehir içlerinde büyük tehlikeler yaratmasının önüne geçilecek.

TÜRKİYE’NİN İLK UÇAN ARABASI

UÇAN hava araçları konusunda Türkiye’de de bazı yerli çalışmalar bulunuyor. Bunlardan birisi Baykar Teknoloji tarafından geliştirilen CEZERİ. Tek kişilik tasarlanan bu araç, ileride belirli rotalarda yolcu taşıma için kullanılabilir. Dört motorlu kompakt satılacak bir tasarıma sahip olan hava aracı, dört kişilik bir uçan taksi olarak geleceğin bir parçası haline getirilebilir. Prototip sürümüyle havada uçuş gösterimi de yapılan CEZERİ, 2022’de daha sık şekilde gündeme gelebilir.