Rusya’da spot ışıklarının altındaki isim: Nabiullina

Rusya’da spot ışıklarının altındaki isim: Nabiullina
Rusya’nın Ukrayna ile savaşı çok süratli bir biçimde iktisada sıçrayıp ruble üzerinde baskı yaratınca tüm gözler merkez bankasının alacağı tedbirlere çevrildi. Elvira Nabiullina’nın başkanlığında şok bir faiz artışı kararı alan Rusya Merkez Bankası,…

Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, uzun vakittir hazırlandığı Ukrayna işgali için birinci buyruğu verdiğinde neredeyse 20 yıldır yakın etrafında olan bir ismin istifa mektubunu görmeyi ummuyordu.

Putin çabucak bu istifa talebini geri çevirse de Rusya Merkez Bankası Lideri Elvira Nabiullina, Putin’in yakın etrafında Anatoly Chubais üzere bu hamaseti gösteren sayılı isimlerden biri oldu.

Savaş mühletince dirayetli bir halde aldığı tek karar bu olmadı. Ülkesinin Ukrayna’ya açtığı savaş çok süratli bir halde iktisada sıçrayıp ruble başta olmak üzere Rus varlıklarında kasırga yaratınca o da şok bir faiz artışıyla buna karşılık verdi. Ülke iktisadı tüm dünyanın yaptırımlarıyla karşı karşıya kalırken, ekonomik aktivite üzerinde baskı yaratır mı diye düşünmeden rubleyi savunmak ismine fevkalâde bir toplantıyla 10,5 puanlık faiz artışıyla faizi 20 yılın doruğuna çıkardı.

Kısa faiz kararında 2024 için yüzde 4’lük enflasyon maksadı vurgulandı. Alışılageldiği üzere bu sefer Nabiullina basın toplantısı düzenlemedi.

Faiz kararıyla birlikte lider çok uzun vakittir inşa ettiği hür piyasa iktisadı yanlısı yaklaşımına karşın sermaye denetimlerini süratlice devreye aldı.

Bloomberg’e konuşan dört kaynak istifa konusunu gündeme getirirken, o bu bahiste rastgele bir yorum yapmadı. Merkez Bankası’ndan yapılan resmi açıklamada haberin gerçeği yansıtmadığı tabir edildi, ama ayrıntı verilmedi.

58 yaşındaki isim tüm bu kaosun ortasında Putin tarafından yine aday gösterildi. Ne de olsa o Putin’in iktisattaki beyin ekibinin kıymetli isimlerinden biriydi.

Daha evvel dünyanın en güçlü merkez bankası yöneticileri ortasında gösterilen Nabiullina tüm bu yaşananlardan sonra yine iktisat basınının manşetlerine çıktı.

Savaşa 643 milyar dolarlık rezervle giren ama rezervlere erişimi kısıtlanan bir merkez bankacı olarak içinde bulunduğu durumda ne kararlar alacağı merakla beklendi.

Aldığı kararların tesiri kendini göstermeye başlarken, savunduğu ruble de savaşın başlamasından yaklaşık bir ay sonra savaş öncesindeki düzeylerine geri döndü. Savaşın çıkmasıyla Bloomberg’e konuşan yorumculardan biri olan Science Po Paris Öğretim Üyesi Sergei Guriev, “Merkez Bankası için artık eski siyasetlere dönüş umudu kalmadı” derken, rubledeki geri dönüşün sağladığı alanla Nabuillina tekrar harikulâde bir toplantıyla yaptığı 10,50 puanlık faiz artışının 3 puanını geri aldı ve siyaset faizini yüzde 17’ye düşürdü.

Birçok yorumcu onun bu süreçte proaktif bir para siyaseti izlediğine, para siyasetinin tüm araçlarını limitlerini zorlayarak kullandığı konusunda hemfikir kaldı. Pekala bu etkin siyasetlerin ardında nasıl bir profil var? Tarihin en güçlü yaptırım testinden geçen bir merkez bankacı nasıl bir geçmişe sahip?

Sovyetlerde başlayan meslek

Rusya’nın yönetici takımındaki birçok isimin olduğu Nabiullina’nın mesleği de Sovyetler devrinde başladı.

1963’de Başkurtistan bölgesindeki Ufa’da Tatar kökenli bir ailenin çoçuğu olarak dünyaya gelen Nabiullina Moskova Devlet Üniversitesi’ni bitirdikten sonra 1991 ve 1994 yılları ortasında Sovyetler Birliği Bilim ve Sanayi Birliği’nde vazife yaptı.

1994 yılında Ekonomik Kalkınma Bakanlığı’na geçen Nabiullina burada bakan yardımcılığına kadar yükseldi. Bir müddet Sberbank’ın şu anki mevcut CEO’su Herman Gref’in fikir kuruluşunda vazife yapan Nabiullina sonrasında tekrar etkin vazifelere döndü.

O ana kadar mesleğindeki en yüksek mevkiye Vladimir Putin tarafından getirildi. Nabiullina, 2007’de Gref’in yerine Ekonomik Kalkınma ve Ticaret Bakanlığı vazifesine atandı. 2012’ye kadar bu misyonunda kalan Nabiullina, 2012’de Putin’in üçüncü kere başkanlığa seçilmesinin akabinde Kremlin’e geri dönmesini savunan 6 kıdemli hükümet görevlisinden biri oldu.

Putin’in iktisattaki beyin kadrosunda olan Nabiullina bu kere siyaseten de Putin’i destekleyen figürler ortasında yer aldı. Bu sürecin akabinde 2012-2013 yılları ortasında Putin’in ekonomik bağlar danışmanı oldu.

2013’te başlayan merkez bankası macerası

2013’e gelindiğinde mesleği için dönüm noktası olan Rusya Merkez Bankası başkanlığı misyonuna getirildi. Bu vazifeye gelen ikinci bayan unvanını alan Nabiullina vazife devrinde istikrara büyük kıymet verdi. Misyona geldiğinin birinci yılında Rusya ile Ukrayna ortasında Kırım krizi patladı. Burada tekrar rubleyi savunmayı öne aldı.

Rublenin kıymet kaybetmesini önlemek ismine faizleri artıran, kur rejimini özgürleştiren ve enflasyonu denetim altında tutmaya çalışan bir performans sergiledi. Böylece finansal sisteme istikrar kazandırmaya ve yabancı yatırımcı inancını tesis etmeye çalıştı.

Tüm bunların akabinde Euromoney tarafından 2015’te yılın merkez bankası lideri seçildi. 2017 yılında da The Banker mecmuası Avrupa’da yılın merkez bankası lideri mükafatına layık gördü.

2019’da Forbes tarafından hazırlanan dünyanın en güçlü bayanları listesinde 53. sırada kendine yer buldu.

2014 yılında attığı adımlar sonraki yıllarda Rusya’nın enflasyon sayılarında istikrarlı bir seyir yarattı. Kırım krizinin tesirleriyle 2015’te ülkede yıllık enflasyon çift hanelerde gezinirken, 2016 yılında görülen baz tesirinin kalkmasıyla 2017 ve 2018 yılında düşük tek haneli düzeyler kaydedildi. Yıllık enflasyon 2018’in Ocak ayında yüzde 2’ye kadar geriledi.

2014 sonunda yüzde 17’ye çıkardığı siyaset faizini de kademeli olarak indirdi ve 2020’de salgınla gayret periyodunda yüzde 4,25’e kadar çekti.