Rusya-Ukrayna savaşında son durum… İstikrarları altüst eden savaşta 6 ay geride kaldı

Rusya-Ukrayna savaşında son durum… İstikrarları altüst eden savaşta 6 ay geride kaldı
24 Şubat’ta Rusya’nın üç koldan Ukrayna’ya saldırmasıyla başlayan savaşta bugün altıncı ay geride kaldı. Hala devam eden savaş, Ukrayna’da büyük yıkıma yol açarken, dünya istikrarlarını de değiştirdi. Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenski evvelki gün, tıpkı vakitte ülkesinin Sovyetler Birliği’nden 1991’de bağımsızlık ilan ettiği 24 Ağustos’ta Rusya’nın büyük bir taarruz yapabileceği konusunda ihtarda bulunmuştu.

İŞGAL İLE GELEN YIKIM

Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in ‘Kiev’i Nazi’lerden temizleme’ telaffuzuyla başlattığı ‘özel askeri operasyon’ bugün altıncı ayını tamamladı. Devam eden savaş kentleri enkaz yığınına çevirdi.

İlk 24 saatte başşehir Kiev’e kadar ilerleyen Rus ordusu, direnişle burada karşılaştı. Haftalarca tek metre ilerleyemeyen Ruslar nisan başında “yeni gayemiz Donbas” diyerek geri çekildi.

Kırım’a komşu Herson’u mart başında ele geçiren Rusya, birinci kıymetli muvaffakiyetini elde etmiş oldu. Üç ay süren kesintisiz bombardıman sonucunda neredeyse tamamı yok edilen liman kenti Mariupol, 21 Mayıs’ta düştü.

Geçen ay Lugansk’ın tamamını ele geçirdiğini ilan eden Rusya, artık Donetsk’te ilerliyor. Güneyde Odesa’da ‘beklenen’ harekât ise başlamadı. Rusya, kendi parası ve pasaportunu dağıttığı denetimi altındaki kentlerde ilhak referandumuna hazırlanıyor.

RAKAMLARA SIĞMAYANLAR

İşgal müddetince Kiev ve Mariupol’de yaşananlar dünya kamuoyunu bilhassa meşgul etti:

Kiev banliyölerinden Buça ve Irpin’deki katliam, Rusların çekilmesiyle ortaya çıktı. Elleri ve gözleri bağlı halde sokak ortasında infaz edilmiş sivillerin imajları nisan ayının birinci günlerinde manşetlerdeydi. Toplu mezarlardan 1300 sivilin cesedi çıktı.

İşgal altındaki Mariupol’de olanlara dair tek ipucu ise uydu fotoğraflarına yansıyan toplu mezar imajları. Kiev’e nazaran burada 20 bin sivil öldü. Tiyatro binasının bombalanmasında 600, doğum hastanesine yönelik taarruzda 4 kişi hayatını yitirdi. Azovstal çelik fabrikasına yönelik kuşatma, 2500 askerin teslim olmasıyla son buldu.

NÜKLEER KORKU

İşgalin birinci saatlerinde Belarus üzerinden Ukrayna’ya giren Rus askeri, 1986’da tarihin en berbat nükleer felaketinin yaşandığı Çernobil’i ele geçirdi. Reaktörü terk ettikleri mart sonuna kadar nükleer kirliliğin olduğu bölgede korunmasız gezen çok sayıda askerin radyasyondan zehirlendiği bildirildi.

Avrupa’nın en büyük nükleer santrali Zaporojye ise hala Rus ordusunun denetiminde. Santral içine askeri araç sokan Rusya, tesisi kalkan olarak kullanmakla suçlanıyor. Mart başından beri reaktör duvarlarının hasar aldığı birden fazla çatışma yaşandı. Moskova’nın santraldan Ukrayna’ya verilen elektriği kesmeye hazırlandığı argüman ediliyor.

BİLANÇO AĞIR

Ukrayna Genelkurmay Başkanı’na nazaran işgalin başından beri 9 bin Ukrayna askeri öldü.

BM’ye nazaran 972’si çocuk 5587 sivil öldü. Rusya denetimindeki bölgelerde tablo bilinmiyor.

Çoğu değerli liman ve tarım kentleri olmak üzere ülke topraklarının yüzde 20’si işgal altında.

Zelenski, Rus ordusunun altı ayda 3500 füze attığını söyledi.

Kiev İktisat Okulu’na nazaran; 130 bin konut, 934 sıhhat tesisi, 18 havalimanı kullanılamaz hale geldi. Altyapının inşası için 200 milyar dolar gerekiyor.

DÜNYANIN ÇEHRESİ DEĞİŞTİ

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı altıncı ayını geride bırakırken, bu gelişme global ölçekte birçok yeni dinamiği ortaya çıkardı. Soğuk Savaş sonrası periyotta ABD-Rusya kutuplaşması birinci defa bu kadar sertleşti.

Küresel iktisat sarsıldı

Rusya’ya yönelik yaptırımların akabinde global enflasyon rekor düzeylere ulaştı. Milletlerarası Para Fonu’nun (IMF) “Dünya Ekonomik Görünümü” raporunda, Ukrayna savaşı ve enflasyonun tesirlerinin denetim altına alınmaması halinde, dünyanın son 50 yılın en makus ekonomik resesyonunun eşiğine gelebileceği belirtildi. 2022’de gelişmiş ekonomilerdeki enflasyon iddiasını de yüzde 5.7’den yüzde 6.6’ya çıkarken, gelişmekte olan ülkelerdeki öngörü yüzde 9.5 olarak revize edildi.

Enerji sorunu çarpıcı boyutlara ulaştı

Ukrayna’daki savaş nedeniyle Rusya’nın Avrupa’ya gaz akışını birdenbire durdurması riski, Avrupa’yı daha evvel hiç olmadığı kadar büyük bir güç krizi ile baş başa bıraktı. Rusya’ya güç bağımlılığını azaltmak isteyen Avrupa, daha fazla likit doğalgaz (LNG) sağlaması konusunda ABD ile muahedeye vardı. 

İklim krizi gölgede kaldı

Bu ortada güç krizi, iklim krizinin önüne geçti. Avrupa’da güç krizinin neden olduğu alternatif güç kaynakları arayışı, ülkeleri iklim siyasetlerini askıya alıp nükleer güce geri dönmek zorunda bıraktı. 

Gıda güvenliği ve açlık tehdidi

Ukrayna ve Rusya dünya buğday gereksiniminin yaklaşık yüzde 30’unu karşılarken, savaş başladığından bu yana, Rusya’nın buğday ihracatına önemli bir halde kısıtlama geldi. Rusya’nın ele geçirdiği Ukrayna limanlarındakitahıl yüklü gemiler de yakın vakte kadar yerinden hareket edemedi. Hal bu türlü olunca besin tedarik zincirinde önemli aksaklıklar meydana geldi. Besin ve Tarım Örgütü (FAO), tahıl ihracat kısıtlamalarının dünya pazarında besin ve yem fiyatlarını yüzde 22 oranında artırabileceğini açıkladı. BM Dünya Besin Programı, rekor düzeylere ulaşan kuraklık nedeniyle bilhassa Afrika Boynuzu bölgesinde açlığın 22 milyon kişiyi tehdit ettiğini açıkladı. Türkiye’nin önayak olduğu ve İstanbul’da 22 Temmuz’da Ukrayna, Rusya ve BM ile varılan mutabakat ile Ukrayna limanlarındaki tahılın dünya pazarlarına ulaştırılmasının yolu açıldı.

Yeni göç dalgası

Avrupa hudut müdafaa ajansı Frontex’e nazaran Rusya’nın Ukrayna işgalinin başladığı şubat ayından bu yana 7.7 milyon Ukrayna vatandaşı AB ülkelerine gitti.

NATO yine sahnede

Sovyet Rusya’ya karşı bir savunma paktı olarak kurulan 1949 tarihli NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü), tekrar canlandı. Yıllardır tarafsızlık siyaseti yürüten İsveç ve Finlandiya, NATO’ya üye olmak için teşebbüste bulundu.

Kutuplaşma kız kazandı

ABD ve Avrupa, Rusya’ya karşı sert yaptırım kararları alırken, Pekin ve Moskova yakınlaştı. Çin hükümeti, kısa mühlet evvel ihtilaflı olduğu Tayvan’a gözdağı verdi.