Okul fobisiyle nasıl baş edilir

Okul fobisiyle nasıl baş edilir
Uyum haftasının akabinde tüm kademelerde okulların açılmasıyla birlikte birçok veli için yeni bir imtihan başladı. Uzun tatilin akabinde okula gitmek istemeyen ve ahenkle ilgili ıstırap yaşayan öğrencilerle başa çıkmaya çalışan anne ve babaları uzmanlar uyarıyor: Ailenin tasa düzeyi çocuğun okula ahengini zorlaştırıyor.

5 Eylül’de okul öncesi ve ilkokul birinci sınıf öğrencileri için başlayan ahenk haftasının akabinde 12 Eylül’de okullar tüm kademelerde açıldı. Yaklaşık 19 milyon öğrenci ders başı yaptı. Lakin uzun bir yaz tatilinde okul tertibi büsbütün değişen öğrenciler ve birinci kere okul kapısından giren miniklerin velilerinden kimileri için kuvvetli günler başladı. Çocuklarda görülebilecek okul fobisi yani okula gitmekten telaş duyma haliyle ilgili olarak Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeynep Cihangir Çankaya, okula yeni başlayan çocukların okula ahenk sürecinin iki üç haftayı burabileceğini belirterek şunları söyledi: “Bu mühlet içinde çocuklar okulu fizikî olarak tanırlar, öğretmen ve arkadaşlarıyla tanışırlar. Okuldaki sistemi anlarlar. Öğretim kademesi değişen çocuklar da misal bir süreçten geçerler. Zira ilköğretim birinci kademeyle ikinci kademe ve liselerin birbirinden farklı yapıları var. Bu genelde gözden kaçırılıyor, 6’ncı sınıfa ya da liseye başlayan bir çocuğun korkulu olabileceği düşünülmüyor. Hatta heyecanı abartılı bulunabiliyor. Unutulmamalıdır ki her yeni ortamda her yaş kümesi ahenk sağlamak için vakte muhtaçlık duyar.”

SÜREKLİ OKULU KONUŞMAYIN
Prof. Dr. Zeynep Cihangir Çankaya (Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi)

Çocukların bu telaşları geliştirmesinin en büyük nedeni mizaçları. Telaşlı, sıkıntı alışan mizaca sahip çocuklar okula ahenk için daha çok vakte muhtaçlık duyabilir. İkin neden ise ebeveyn çocuk alakaları. Bilhassa anne çocuk ortasında bağımlı bir bağ varsa, çocuk özerkliğini geliştiremediyse ebeveynlerinden ayrılmakta zorlanıyor. Çankaya, “Eğer anne baba çocuklarının okula başlamasıyla ilgili fazlaca kaygılılarsa çocuğun okula başlaması konut içinde bir sıkıntı olduysa korku çocuğa da yansır. Çocukta yaratılan okul algısı da öteki bir faktör olabilir. Çocuk, okulu zorlanacağı, katı kuralların, cezaların olduğu bir ortam olarak algılamışsa ahengi güç olacaktır” dedi.

BUNLARA DİKKAT EDİN!
– Okula vakitle ahenk sağlayacağını evvel siz kabul edin sonra ona anlatın.
– Yeni ortamların herkesi bir ölçü kaygılandırdığını bunun olağan olduğunu söyleyin.
– Okul deyince aklına ne geldiğini sorun, okulu nasıl algıladığını anlamaya çalışın. Okulla ilgili gerçek bilgiler verin. Çok seveceksin, çok arkadaşın olacak üzere ikna etmeye çalıştığınızı yansıtan, abartılı anlatımlardan kaçının.
– Az anlatın, çok dinleyin. Neler olacağını düşünüyor? Neler hissediyor? Neleri merak ediyor? Nelerde zorlanıyor? Biz senin için ne yapabiliriz?
– Ahenk sürecinde zorlanıyorsa öğretmeni ve okulun ruhsal danışmanı ile konuşmaya yönlendirin.
– “Öğretmen kızar, ağlarsan bebek olduğunu düşünürler” üzere hislerini bastırmasına neden olacak kelamlar söylemeyin.
– Hafta sonlarını okuldan bahsederek geçirmeyin. Daima okulu konuşmak onun ahengini kolaylaştırmaz tersine direnç oluşturur.

AŞIRI MUHAFAZACI DAVRANMAYIN
Doç. Dr. Aslı Bugay Sökmez (ODTÜ Kuzey Kıbrıs Yerleşkesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Bölümü):

– Anne toplumsal ise, çocuk okula daha süratli ahenk sağlıyor. Araştırmalar, toplumsal maharetleri güçlü ebeveynlerin çocuklarının yeni ortamlara daha kolay ahenk sağladığını gösteriyor.
– Erken başlayan çocuklar okula ahenkte avantajlı. Okula bilhassa 3-4 yaşlarında başlayan çocuklar, kurallara daha rahat alışıyor. Uzun mühlet konutun konforunda olan ve okula geç başlayan çocuklar, okul kurallarında hatta erken yatıp, erken uyanmakta bile zorlanıyor.
– Anne ile inançlı bağlanma gerçekleştiren çocuklar okula daha kolay ahenk sağlıyor. Anne ile bilhassa korkulu bağlanma gerçekleştiren çocuklar, okula ahenkte çok zorluk yaşayabilir. Bu noktada anne-çocuk ortasındaki bağlanmanın onarılması için profesyonel dayanak gerekebilir. Bu bağlanma tarzı, ileri yaşlarda da tesirli olabiliyor.

GÜVENMEYEN ÇOCUK KAYGILANIR
– Huzurlu ve istikrarlı ebeveynler ile sağlıklı ortamda yetişen, özerkliği ve girişkenliği desteklenen çocuklar okula daha kolay ahenk sağlıyor. Gergin bir ortamda büyüyen çocuk okul dahil bir çok yerde inançta olmadığına inanır ve telaş hisseder.
– Güler yüzlü, sıcak irtibat kuran öğretmen, çocuğun ahengini olumlu tesirler. Öğretmenin sağlayacağı kabul edici ve itimat verici olumlu atmosfer ahenk sürecini kolaylaştırır.
– Çok korumacılık yerine, çocuğun özerkliğini dikkate alan aileler onun ahengine dayanak olur.

KIRTASİYE ESERLERİNİ ONUN ZEVKİNE NAZARAN SEÇİN
– Çalışan ebeveynlerin çocukları okula ahenkte daha başarılı. Meskenden ebeveynleriyle birlikte çıkan çocuk , konutta kimsenin olmadığını biliyor ve okulu daha kolay kabul ediyor.
– Ebeveynlerin okula olumlu tavrı ahengi olumlu etkiliyor. Şayet sizin okul yahut öğretmenle ilgili olumsuz sezgileriniz varsa çocuk da okula ahenkte zorlanıyor. Bu yüzden, aile içerisinde okuldan bahsederken olumlu lisan kullanılmalı.
– Okulla mesken ortası aranın uzunluğu küçük yaş çocukların ahengini olumsuz etkiliyor. Konutuna ulaşamayacağını hisseden çocuk daha çok dert ve dehşet üretebiliyor.
– Kırtasiye eserlerinin çocuğun zevkine nazaran seçilmesi çocuğun ahengini kolaylaştırıyor. Çocuğu motive ediyor ve tasasını azaltıyor.