NASA’nın ‘dünyayı kurtaracak’ projesi DART’tan tarihi görev

NASA’nın ‘dünyayı kurtaracak’ projesi DART’tan tarihi görev
Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) DART misyonu kapsamında fırlattığı uzay aracı önümüzdeki saatlerde Dimorphos adlı bir asteroide çarpacak. Çarpma anının James Webb teleskobu dahil birçok teleskop tarafından takip edilecek.

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) DART misyonu kapsamında fırlattığı uzay aracı önümüzdeki saatlerde Dimorphos adlı bir asteroide çarpacak.

Kasım 2021’de fırlatılan uzay aracı, yolculuğunu tamamladığında asteroide çarpacak ve hızıyla yörüngesini değiştirmeye çalışacak.

Bu deneme Dünya’dan 11 milyon kilometre uzaklıktaki Dimorphos asteroidi üzerinde yapılacak. NASA, Dimorphos’un Dünya için herhangi bir tehlike oluşturmadığını ve bu denemenin de asteroidi bize doğru yönlendirmeyeceğini belirtti.

Çarpma anının Salı sabahı TSİ 02:14’te olması bekleniyor. James Webb teleskobu dahil birçok teleskop bu anı izliyor olacak. Filmlerde buna benzer sahneleri izledik ancak NASA, Dünya’yı gerçekten ölümcül bir asteroidin etkisinden korumanın mümkün olup olmadığı öğrenecek.

Bilim insanları, Güneş Sistemi’ni oluşturan yapı taşlarının artıkları olarak nitelenebilecek asteroidlerin hızını çok ufak bir miktarda değiştirmenin bu işlem için yeterli olduğunu düşünüyor.

Bu sayede asteroidlerin Dünya’ya çarpmadan geçeceğini ifade ediyor. Tabii bu işlemin asteroid henüz Dünya’dan yeterince uzak olduğunda yapılması gerekiyor. Çift Asteroid Yönlendirme Testi (DART), 160 metre çapındaki Dimorphos’a saatte 20 bin kilometre hızla çarpacak.

Böylece Dimorphos’un daha büyük olan, 780 metre çapındaki Didymos asteroidinin etrafındaki yörüngesinde çok ufak bir değişiklik olacak. Bu küçük değişiklikle cismin Dünya’ya çarpma tehlikesi bertaraf edilebilecek.

NASA, 570 kilogram ağırlığındaki DART’ın Dimorphos’a çarpma anından olağanüstü fotoğraflar çıkabileceğini düşünüyor. DART misyonunu yürüten John Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’ndan Dr. Nancy Chabot, “DART, bir asteroide cisim çarparak yapılan ilk gezegen savunma denemesi” diyor ve devam ediyor:

“Gerçekte böyle bir işlem yapılacak olsa asteroidin tehlike yaratmaya başladığı andan uzun bir süre önce yapılabilir ve asteroidlerin yörüngesinde ufak değişiklikler elde edilebilir.”

Uzmanlar Dimorphos’a çarpmanın zorluklarından da bahsediyor. DART, Dimorphos’u Didymos’tan ancak yolculuğunun son 50 dakikasında ayırt etmeye başlayabilecek. Bu kısa süre içinde uzay aracına ait navigasyon yazılımının hızlıca doğru yönü saptaması gerekecek.

DART Programı’nda çalışan bilim insanı Dr. Tom Statler, “Işık hızı ve aradaki mesafeyi düşünecek olursak bu işlemin çok hızlı yapılması gerekiyor. Örneğin bir pilotun uzay aracını kontrol etmesine vakit olmaz” diyor ve sözlerine devam ediyor:

“Bu yüzden uzay aracı tarafından yakalanan fotoğrafları yorumlayabilen ve bu doğrultuda hedefi belirleyebilen bir yazılım geliştirdik.”

DART, asteroide doğru ilerlerken dünyaya saniyede bir fotoğraf gönderecek. İlk başta çok uzakta bir nokta olarak görülen hedef giderek büyüyecek ve çarpma anından hemen önce merceğin tamamını kaplayacak.

Aynı zamanda DART aracılığıyla taşınan ve birkaç gün önce uzaya bırakılan 14 kilogram ağırlığında, İtalya yapımı LiciaCube adlı bir nano uydu da uzay aracının Dimorphos’ta oluşturduğu krateri fotoğraflayacak.

LiciaCube’un çektiği fotoğraflar önümüzdeki günlerde dünyaya ulaşacak. İtalya Uzay Ajansı’ndan Simone Pirrotta, “LiciaCube, DART’ın çarpma anından üç dakika sonra Dimorphos’un yanından geçecek” diyor ve devam ediyor:

“LiciaCube, çarpmanın etkisiyle Dimorphos’un yüzeyinden dağılan parçacıkları takip edecek ve böylece göktaşının yörüngesinin ne ölçüde değiştiğini hesaplayacak.”

Şu anda Dimorphos’un Didymos’un etrafındaki yörüngesini tamamlaması 11 saat 55 dakika sürüyor. Çarpma anından sonra bu sürenin 11 saat 45 dakikaya düşmesi bekleniyor.

Uzmanlar gökyüzü araştırmaları ve istatistiksel analizler sayesinde Dünya’ya çarpması durumunda tüm yaşamı yok edebilecek asteroidlerin yüzde 95’inin tespit edildiğini ve bunların herhangi bir tehlike oluşturmadığını söylüyor.

Ancak insanlık üzerinde çok büyük etkileri olabilecek ve henüz tespit edilmemiş daha küçük asteroidler olabilir. Dimorphos gibi bir asteroidin Dünya’ya çarpması durumunda 1 kilometre çapında ve yüzlerce metre derinliğinde bir krater oluşur ve bunun etkisi oldukça büyük olur.

Bundan dört yıl sonra Avrupa Uzay Ajansı’na ait üç uzay aracı, Hera adlı bir misyonla Didymos ve Dimorphos’ta takip çalışmaları gerçekleştirecek.