Motivasyon ile baskı ortasındaki ince çizgiye dikkat!

Motivasyon ile baskı ortasındaki ince çizgiye dikkat!
İmtihana hazırlık sürecinde adayların en büyük destekçilerinden biri, kuşkusuz aileleri. Birçok anne-baba bu süreçte çocuklarını motive etmek için elinden geleni yapıyor. Lakin dikkat edilmesi gereken çok kıymetli bir nokta var; o da çocukları motive etmeye çalışırken onlar üzerinde baskı kurmamak.

Liselere Geçiş Sistemi (LGS) kapsamındaki merkezi imtihana sayılı günler kala aileler de en az çocukları kadar heyecanlı. Her bir anne-baba çocuğunun güzel bir liseye gitmesini isterken, ebeveynlerin her davranışı imtihan yolunda ehemmiyet taşıyor. Aileler bugünlerde çocuklarını âlâ bir liseyi kazanması yolunda motive etme uğraşında. Fakat çocuğu motive etmekle onun üzerinde baskı kurmak ortasında ince bir çizgi var. Bunun da çocuğun hem psikolojisi hem de muvaffakiyetini etkilediğini söyleyen uzmanlara nazaran anne-babaların motive etmek ile baskı kurmak ortasındaki bu ince çizgiye çok dikkat etmeleri gerekiyor. Ailelerin bu süreçte çocuklarına nasıl davranması, hangi üslupla yaklaşması gerektiği konusunda Anadolu Üniversitesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Baki Duy ve Dokuz Eylül Üniversitesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Diğdem Siyez’in kıymetli ihtarları var.

BAŞARILI ANNE-BABA, BAŞARILI ÇOCUK İSTİYOR
Prof. Dr. Baki Duy – Anadolu Üniversitesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi: “Başarı beklentisi yüksek anne-babalar çocuğu kamçıladıklarında performansının yükseleceğini düşünebiliyorlar lakin çocuk, yarış atı değil. Anne-baba, çocuğunun düzgün bir yaşama kavuşabilmesi için yeterli bir eğitim alması gerektiği fikrinden hareketle çocuk üzerindeki muvaffakiyet baskısını arttırıyor. Meğer ebeveynlerin ‘şu okula gideceksin’ halinde bir dayatmadan uzak durması gerekiyor. Onların uygun okul beklentisi imtihana yüklenen mananın daha da büyümesine neden olup çocuğun dertlerini arttırabiliyor.

‘SANA GÜVENİYORUM’ SÖZÜO KADAR PAK DEĞİL
Çocuğuna inanç duygusu aşılamanın, onu güçlü kılacağına inanan aileler de birtakım yanlışlara düşüyor. “Biz senin imtihanda muvaffakiyet elde edeceğine inanıyoruz, sana güveniyoruz” kelamı saf üzere görünüyor lakin aslında motive etmek yerine çocuğu baskı altına alıyor. Bu cümleyi duyan çocuk ‘Anne-babamın itimadını boşa çıkarmamalıyım’ diye düşünerek ailesini hayal kırıklığına uğratmamak için derde sürükleniyor. Onların âlâ okullarda okumasını istesek de çocuklarımıza her halükârda değerli olduklarını hissettirmemiz ve söylememiz gerekiyor.

ÇOCUKLARINIZI YETERLİ TANIYIN
Gaye belirlerken çocuğun kapasitesi değerli. Mevcut notları ve deneme imtihanlarındaki durumu bize bilgi verir. Birinci evvel çocuğun hangi alanlarda daha kâfi olduğuna bakmak gerekir. İkincisi ise çocuğun özellikleri. Şayet çocuğunuzun rekabetçi bir kişiliği varsa fen lisesine gitmek ona uygun gelebilir ancak rekabetçi ortamlardan hoşlanmıyorsa o vakit bu okul onu pek de memnun etmeyecektir.

ONLAR İSMİNE KARAR ALMAYIN
Amaç belirlerken çocukla konuşmak lazım. Ona “şu okula gideceksin” yerine “bu okula gitmeni isterim, zira bu okul sana değerli imkanlar sunabilir” demek daha hakikat. Şantaj yapmak ve tehditse çok yanlış. Çocuk ismine karar alınmamalı zira hayat onun hayatı. Lakin olağan bu konuda tüm inisiyatifi çocuğa bırakmak da yanlış. Yani veliler çocuklarının karar vermesine yardımcı olmalı.

ÇABAYI ÖDÜLLENDİRİN
Çocuk güzel bir hazırlık devri geçirdiyse mükafatını imtihan öncesinde vermek güzel olacaktır. Çocuğa sınavdaki başarısızlığın her şeyin sonu olmadığını ve uğraşın ehemmiyetini öğretmek gerekli. Başarıdansa uğraşın ödüllendirilmesi çocukta sürdürülebilir ve istikrarlı muvaffakiyetin da yolunu açar.”

KOMŞU ÇOCUĞUNU ÖRNEK GÖSTERMEYİN
Prof. Dr. Diğdem Siyez – Dokuz Eylül Üniversitesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi: Komşunun çocuğunu örnek göstermektense evvel çocuğu sağduyuyla dinlemek ve ne istediğini öğrenmek gerekiyor. Bu noktada çocuklara güzel okullara gitmenin artıları anlatılmalı.

PLANLARINI SORMAK MOTİVASYONU ARTTIRIR
Bu yaştaki çocuklar, çok uzun vadeli plan yapma hünerine bilişsel olarak sahip değiller. Lakin ilgi alanlarını ve yeteneklerini gösterebilecekleri yaştalar.
Çocuğu gerçek tanımanın yolu gözlemlemek kadar çocukla konuşmaktan geçiyor. Planlarını ona sormak, okulları onun araştırmasına müsaade vermek, kendinden büyük sınıflardakilerle konuşup bilgi edinmesini desteklemek bu noktada motivasyon arttıran bir öge oluyor.

BU EBEVEYNLERİN İMTİHANI DEĞİL
Aileler imtihan başarısı üzerinden kıymetlendirme yapmaktan uzaklaştığında imtihan periyodu çocuklar için daha rahat geçiyor. Başka türlü baskı altında eziliyorlar ve ebeveyn beklentisi başarıyı da engelleyen bir faktör oluyor.

ANNE-BABA RAHATLARSA ÇOCUK DA RAHATLAR
Sevginin muvaffakiyetle ilgisi olmadığını kesinlikle çocuklara hissettirmek gerekiyor. İmtihanı yalnızca imtihan olarak görürsek, çocukların imtihan muvaffakiyetinin yüzde 100 belirleyici olmadığını görürsek yani ebeveynler olarak biz rahatlarsak çocuklar da rahatlar.