Merkeziyetsiz finanstan tek merkeze

Merkeziyetsiz finanstan tek merkeze
Kripto piyasalarında inançlı ortam oluşana kadar karmaşanın devam etmesini bekleyen uzmanlar, yaşanan krizlerin monopolleşen bir yapıya taban hazırladığı konusunda uyarıyor. Uzmanlar, yaşanan krizle bilhassa Binance’in pazardaki tesirinin arttığına…

BEGÜM PARILTI ALKIŞ

Bir müddettir paha kaybeden kripto para piyasaları için Kasım ayı yaprak dökümü tesiri yarattı. Ay başında Binance ile FTX ortasında tırmanan gerginlik şimdi ikinci haftada FTX CEO’su Sam Bankman-Fried’in istifası ve şirketin iflas süreçlerini başlatmasıyla apayrı bir boyuta taşındı.

Piyasalarda mümkün domino tesirini görmek de uzun sürmedi. Daha evvel kripto paralardaki kıymet kaybıyla likitide sıkışıklığı yaşayan BlockFi, Temmuz ayında FTX ile 400 milyon dolarlık kredi muahedesi yaparak bu durumdan kurtulmuştu. Fakat BlockFi tarafının da iflas başvurusu evresinde bulunduğu belirtiliyor.

Belirsizlikler sürerken, bir açıklama da en eski kripto kredi platformlarından olan Genesis’ten geldi. Genesis, FTX’in iflasının akabinde para çekme taleplerinin mevcut likiditeyi aştığını, borç verme ve yeni kredi oluşturma süreçlerini askıya alacağını açıkladı.

Piyasaların içinden geçtiği kriz sert tenkitleri de beraberinde getirdi. Kriz kahini olarak bilinen ekonomist Nouriel Roubini, kripto para ünitesini ve birtakım büyük oyuncularını “tamamen yozlaşmış bir ekosistem” olarak tanımladı.

Fed Lider Yardımcısı Lael Brainard ise kripto para piyasasının finansal istikrar riskleri oluşturacak kadar büyümeden sağlam bir düzenlemeye gereksinimi olduğunu tabir etti.

Güven oluşana kadar kriz sürebilir

Gelişmeleri pahalandıran Kadir Has Üniversitesi Öğretim Vazifelisi İsmail Hakkı Polat, kripto para piyasalarının uzun soluklu bir karmaşa periyoduna girdiğini ve itimat ortamının oluşana kadar bunun sürebileceğini söylüyor.

Polat, bu husustaki tedirginliğin yeni yatırımcı ve teşebbüsleri çekme konusunda olumsuz tesir yaratacağını belirtiyor.

Polat ayrıyeten ekosistemde kripto para okuryazarlığının düşüklüğüne ve düzeneklerin gereğince şuurlu kullanılmadığına da vurgu yapıyor: “Okuryazarlığı eksik kitle için kripto varlık alım-satım platformlarının acil bir düzenleme noktasına gitmesi gerekiyor.”

Yatırımcıları bıraktığı riskler açısından piyasadaki itimat ortamının tekrar sağlanması ise kıymetli. Polat, inanç sorununun aşılması için “rezerv kanıtına” ve yatırımcıların insiyatifinde olan alım-satım platformları tarafından müdahale edilmeksizin saklanan “yeni kuşak cüzdanlara” muhtaçlık olduğunu söylüyor.

İlgili haberler

• Kripto piyasasında artık de Genesis endişesi
• Kriptoda iflas dalgası büyüyor
• Milyarderken tabana vuran kriptocudan tuhaf paylaşımlar
• Binance’ten sektörel kurtarma fonu hamlesi

Peki, kartopu tesiriyle büyüyen tasa ve kriz ortamı ne anlatıyor?

Bahçeşehir Üniversitesi Blockchainist Merkezi Yöneticisi Dr. Bora Erdamar, bu noktada “yükümlülükler ile varlıklar ortasındaki dengesizliğe” dikkat çekiyor. “Bir anda fark edildi ki FTX’in varlıkları 900 milyon dolar, yükümlülükleri 9 milyar dolar” diyen Erdamar, sorunun temelinde riskin yönetilememesinin ve bilanço tutulamamasının yer aldığını söylüyor.

Yaşanan domino tesirine ait değerlendirmede bulunan Erdamar, “Zaten riskli varlık sınıfında olan kripto paraların hizmet sağlayıcılarının da finansal açıdan sağlam olmadığının görülmesi, bahsin FTX’e has bir durum olup olmadığını, öbür alım-satım platformları da var mı? sorularını akla getirdi” diyor.

Ekosistemde monopolleşme tehdidi derinleşiyor

Kripto ekosistemindeki problemlerin kaynağını tekrar merkezi yapılarda gördüğünü söyleyen Erdamar yaşanan krizle Binance’in pazardaki tesirinin arttığına ve biraz daha monopol bir yapı haline geldiğine dikkat çekiyor: “Ekosistemde monopoller görmeye başladık, daha da görebiliriz.”

Sektörde yaşanan fiyat hareketliliğine de değinen Erdamar, “Kripto varlıklarla, kripto varlık üzerine hizmet sağlayan platformları ayırmak lazım. Daha evvel yaşanan sorunlarda işin yüzde 90’ında husus kripto varlıklarda değil, kripto varlıklarla yatırımcılar ortasındaki aracılarda yaşandı. Hasebiyle regülasyonların kapsamı da bu ortacılar olmalı” açıklamasında bulunuyor.

Ortaya çıkış ideolojisinden uzaklaşıyor

Kripto para piyasalarını, yatırımcıları maruz bıraktığı riskler açısından klâsik finans ile pahalandıran Mindstone Blockchain Labs CEO’su Tansel Kaya, “Gitgide klâsik finans ile içiçe geçiyor. Daima bir düzenlenme ile birlikte kripto varlıkları daha fazla bankacılık sisteminin içerisine girdiğini görüyoruz. Kripto varlıklar ortaya çıkış ideolojisinden uzaklaşıyor” diyor.

Binance CEO’su CZ: Haydi tekrar inşa edelim

Piyasalarda yaşanan olumsuz gelişmelerin akabinde “sektörel kurtarma hamlesi” ise gecikmedi. Binance’in CEO’su Changpeng Zhao, Twitter’dan yaptığı paylaşımında, likidite sorunu yaşayan güçlü projelere yardım için bir fon oluşturduğunu açıkladı ve “Kripto bir yere gitmiyor. Biz hâlâ buradayız. Haydi tekrar inşa edelim” tabirlerini kullandı. Kripto paranın problemlerini daha evvel de kendi çözmüş bir ekosistem olduğunu belirten Erdamar, Binance CEO’sunun bu atılımını “çok yapan bir çaba” olarak tanımlıyor.

Piyasalarda bir mühlet daha yaşanan gelişmelerin yankılarının sürmesi beklenirken, piyasaya ilgi duyanlar için “şimdi ne olacak?” sorusu akıllara daha sık gelecek üzere gözüküyor.