Kavcıoğlu: Faiz indirimiyle birlikte kur ve faiz oranlarında bir istikrar oturdu

Kavcıoğlu: Faiz indirimiyle birlikte kur ve faiz oranlarında bir istikrar oturdu
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası(TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, faiz indirimiyle birlikte kur ve faiz oranlarında bir istikrar oturduğunu söyledi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, “Döviz kuru spekülasyonlarıyla oluşan bu çarpık yapıyı liralaşma stratejisiyle sona erdiriyoruz. Güçlü bir yapı kuruyoruz. Hasebiyle Türkiye’de döviz kuruna bağlı olarak oluşacak spekülatif yapıları inşallah sona erdiriyoruz.” dedi.

TRT Haber’in canlı yayınına konuk olan TCMB Lideri Kavcıoğlu, gündeme ait soruları yanıtladı.

Enflasyondaki düşüşün nasıl sağlanacağına yönelik soru üzerine Kavcıoğlu, enflasyonun Türkiye’nin de dünyanın da en kıymetli problemlerinin başında geldiğini belirtti.

Kavcıoğlu, bugüne bakıldığında enflasyonu yükselten tüm sebeplerin geride kaldığını düşündüğünü söz ederek şunları kaydetti:

“Zor bir periyottu, güç bir periyodu geride bıraktık. Bu süreç içerisinde enflasyon gerilemeye başladı, bu gerileme yalnızca uzun müddettir kullandığımız baz tesirinden değil, aldığımız önlemler, uyguladığımız siyasetlerin tesiriyle de baz tesiri dışında da enflasyondaki gerilemeyi daima birlikte göreceğiz. Bizim bu süreç içerisinde uyguladığımız siyasetlerde Merkez Bankasının, milletlerarası kuruluşların da bu süreçte bilhassa üzerinde durduğu bizim Bütünleşik Siyaset Çerçevemiz bu noktaya ve bu noktadan sonra da dediğimiz oranlara ve sürdürülebilir kalıcı fiyat istikrarını sağlayacağımız noktaya götüren bir siyaset çerçevesi oluşturduk. Liralaşma stratejisi dediğimiz bu Bütünleşik Siyaset Çerçevemiz içerisinde uyguladığımız faiz, makro ihtiyati önlemler, kur siyaseti, likidite ve rezerv siyaseti bilhassa son dönemde… Bunların hepsi bu Bütünleşik Siyaset Çerçevesi içerisinde uyguladığımız siyasetler ve enflasyonun da bundan sonraki periyotta gerilemesinde değerli bir ivme sağlayacak.”

Liralaşma stratejisini çok kıymetli bir merkeze oturttuklarını vurgulayan Şahap Kavcıoğlu, “Çünkü Türkiye geçmiş devirde ne vakit ülkenin ilerlemeye dair bir gündemi olduğunda, döviz kuru spekülasyonlarıyla oluşan bu çarpık yapıyı liralaşma stratejisiyle sona erdiriyoruz. Güçlü bir yapı kuruyoruz. Hasebiyle Türkiye’de döviz kuruna bağlı olarak oluşacak spekülatif yapıları inşallah sona erdiriyoruz.” diye konuştu.

Kavcıoğlu, bir sonraki periyotta, bundan sonra uyguladıkları bu siyasetlerle, faizle, makro ihtiyati önlemlerle, arz talep istikrarı ve finansal maliyetlere de sağlayacakları değerli indirimler ya da düşüşlerle kalıcı kalkınmayı, büyümeyi ötelemeden sürdürülebilir ve kalıcı fiyat istikrarını sağlamış olacaklarını söyledi.

“(Enflasyon) Yıl sonunu çok daha yeterli bir noktada kapatacağız”

Enflasyon sayılarının açıklanmasından bu yana “baz tesiriyle gerileme oldu” yorumlarına ait soru üzerine Kavcıoğlu, “Baz tesirinin çok büyük tesiri var natürel. Biliyorsunuz geçen yılki spekülatif kur ataklarından sonra bilhassa kur ataklarından sonra fiyatlarda bir maliyet oluştu. Kasım ayında nispeten ancak aralık ayında 13,5’lere varan, ocak ayında 11,8’e varan ve devamında tekrar mayıs ayına kadar kurun ve şubattan sonra da savaşın tesiriyle oluşan bir yüksek enflasyon. Bu sene natürel tarihî ortalamaya baktığımız vakit fiyat hareketlerinin çok hareketli olduğu devirler de dahil tarihi ortalamadaki enflasyon oranlarımız bu oranların çok çok altında.” karşılığını verdi.

Kavcıoğlu, tarihî ortalamanın ay ay değiştiğini, aralık ayında 0,80-1,20 tarihi ortalamanın bulunduğunu anlatarak enflasyon bunun biraz üzerinde de gelse 2023 sonu ve 2024’teki gayelere ulaşabilecek noktada olunduğunu, bunun baz tesirinin de katkısıyla gerçekleşeceğini lisana getirdi.

“Beklediğimiz tarihi ortalama yahut tarihî ortalamanın biraz üzerinde aralık ayını daha olumlu, daha düzgün bekliyoruz. Yıl sonunu çok daha düzgün bir noktada kapatacağız ve ocak sonrası şubatta hem baz tesiri hem de vurguladığımız, biraz evvel bahsettiğim yani enflasyonu yükselten tüm etkenlerin geride kaldığını söylerken bunun bilhassa Türkiye’de tarihî olarak enflasyonun artmasında içeride, dış etkenleri bıraktığımız vakit bilhassa kur artışları çok öne çıkıyor. İkincisi fiyat artışları natürel buna bağlı olarak. Zira kurdaki bir yüzde 10 artış, fiyatlarda yüzde 2 bir artış üzere bu türlü korelasyonlar var.

Dolayısıyla kur artışı piyasada da bu türlü algılandığı için ondan sonra fiyat davranış bozuklukları dediğimiz önden yüklemeli fiyatlar üzere enflasyonun denetimin dışına çıkması kelam konusu ki geçtiğimiz yılda yaşadığımız lakin öncesinde de küreselde enflasyonun da bir sorun haline geldiğini göz gerisi edemeyiz. Yani bizim ben misyona başladıktan sonra temmuz, ağustos aylarında, mesela Temmuz Enflasyon Raporu’nda da tabir etmiştim. 10 yıllık fiyat artışlarının çok çok üzerinde aylık fiyat artışları başlamıştı. O vakit ne kur atağı vardı ne bir şey, o globalden. Salgın, birikmiş taleplerin oluşmaya başlaması, arz şokları, tedarik zincirlerindeki meşakkatler, yani milletlerarası meseleler da fiyatlar üzerinde tesirli olmaya başlayınca dünya ile bir arada bizde de ister istemez bozulma oldu.”

“Temmuzdan sonra bilhassa finansman maliyetlerinde çok değerli bir düşüş var”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, Bütünleşik Siyaset Çerçevesi’nin dünyada da konuşulduğuna dikkati çekerek “Yani şu an faiz artırımı, faiz indirimi noktasında da bizim bilhassa bu süreci makro ihtiyati önlemlerle bir noktaya getirmiş olmamız, faiz indirimleri ile bir arada kurun stabil bir formda bir istikrarda ki bu yaklaşık 1-2 aylık bir süreç değil, haziran-temmuzdan beri bu türlü çok stabil bir formda, hem kur hem faiz oranlarında hem de fiyatlarda bir istikrara oturdu. Bunun altyapısını da oluşturduğumuz için bunun bu biçimde gideceğini çok rahatlıkla söyleyebilirim.” değerlendirmesini yaptı.

Kur beklentisinde değişiklik olup olmadığına yönelik soru üzerine Kavcıoğlu, “Bizim kurda yıl sonu maksadımız yok. Anketleri kastediyorsunuz. Merkez Bankası olarak bizim bir kur gayemiz yok.” karşılığını verdi.

Kavcıoğlu, aldıkları önlemlerin sonuçlarını görmeye başladıklarını anlatarak “Temmuzdan sonra bilhassa finansman maliyetlerinde çok değerli bir düşüş var. Bizim faiz indirimlerinin tesirini görmeye başladık.” tabirlerini kullandı.

Üretim yapan firmaların finansman maliyetlerinde 15 puana yakın bir indirimin kelam konusu olduğunu vurgulayan Kavcıoğlu, şunları kaydetti:

“Bunu yansıtan var, yansıtmayan var fakat artık bunu önemli halde bekliyoruz. Zira kıymetli bir finansman maliyeti düşüşü var. 15 puan, 20 puan, KOBİ’lerde bu 20-25 puana kadar çıkıyor ve kredi fiyatında da önemli bir artış var. Hasebiyle baz tesiri dışında beklentimizin biri bu. İkincisi liralaşma stratejimiz ile bir arada oluşturduğumuz biraz evvel saydığım arz-talep istikrarı fiyat istikrarını kalıcı ve daima sağlayacak makro ihtiyati önlemlerimiz, likidite ve rezerv idaremiz bunların hepsinin, bu süreci kalıcı olarak devam etmesini sağlayacak.”

“(Gıda enflasyonu) Düşüşü bekliyoruz, onun da bu aydan sonra yansıyacağını düşünüyoruz”

Kavcıoğlu, kasım ayı enflasyonunun yüzde 2,88’inin yaklaşık yüzde 1,5’inin besinden geldiğine işaret ederek “Piyasada tartışmaları da biliyorsunuz. Burada baktığımız vakit uyguladığımız siyasetlerin sonucunu görmeye başlıyoruz. Güç dünyada hala külfetli ve nereye gideceğini kestiremiyoruz lakin Türkiye’de hem sübvansiyonlar hem de Cumhurbaşkanımızın uyguladığı politikalar… Besinde da bunun yansımasını bekliyoruz. Güç bizim denetimimizde olmamasına karşın Türkiye bu ay prestijiyle hem fiyatlarda aşağı gelme noktasında hem de kullanım manasında hiçbir vakit arz kasveti yaşamadı. Ödeme noktasında da hiçbir eza yaşamadık. Bu da rezervlerimizin gücünü gösteriyor.” dedi.

Gıda üzere kimi kalemlerde gündemde tartışılan mevzuların olduğunu belirten Kavcıoğlu, “Merkez Bankası Para Siyaseti ve kimi başka bu konuştuğumuz ihtiyati önlemler, arz-talep istikrarı, faiz, zira orada da birebir faiz maliyeti 15-20 puan kadar geri geldi, 6-7 aydır. Münasebetiyle orada da birebir düşüşü bekliyoruz. Onun da bu aydan sonra yansıyacağını düşünüyoruz.” diye konuştu.

“Gıdada da bir düşüş trendi mi öngörüyorsunuz?” biçimindeki soru üzerine Kavcıoğlu, “Tabii. Bu maliyetlerin hepsi orada da yansıyacak. Bizim faiz indirimi siyasetimizi dünyadan eleştiriyorlar ancak şu an ne kadar haklı bir noktaya geldiğimiz görülüyor inşallah ve gitgide de görülecek.” değerlendirmesinde bulundu.

“Bütün yabancı sermayeye açığız fakat artık kurallarını biz koyuyoruz”

Türkiye’nin 2018’den sonra önemli bir değişim yaşadığını, global salgın ile çok değerli yapısal değişimler yaptığını belirten Kavcıoğlu, şu değerlendirmelerde bulundu:

“2020’nin sonunda tekrar faiz artırım döngüsüne girdiğimizde çok enteresan bir örnektir, 15 milyar dolar civarında para geldi. Gelen parayı da denetim etme bahtınız çok yok. Bana geldiğinde devlete gitmiş mi, TCMB’ye girmiş mi? Hayır. Bankalar alıyor, bireyler alıyor, münasebetiyle sizin denetiminiz dışında bir para. Onun için sıcak paranın geliş formunu siz belirleyecek güçteyseniz bu kıymetli. Biz bütün paralara açığız. Yani portföye, bütün yabancı sermayeye açığız lakin artık kurallarını biz koyuyoruz.”

Kavcıoğlu, “Finansmana kolay erişim ve ucuz finansman hususlarının hangisinde eza yaşıyorsunuz?” biçimindeki soruya karşılık, hiçbirisinde problem yaşamadıklarını vurguladı.

Türkiye İktisat Modelinin yatırım, istihdam, üretim ve ihracat için ortaya konulduğunu anlatan Kavcıoğlu, “Hatırlarsanız ben temmuz enflasyon raporunda, 2021’de şimdi faiz indirimlerine başlamamışken, ‘yeni ekonomik modelimizde artık faiz artırarak değil kalıcı ve sürdürülebilir fiyat istikrarını sağlayabilmemiz için cari fazla verecek bir ekonomiyi sağlamamız gerekiyor’ demiştim. O günlerde de cari fazla vererek geldik.” diye konuştu.

Kavcıoğlu, Türkiye’nin başını biraz kaldırıp da önünü görmeye başladığında döviz kuru hareketlerinin ve yapısal çarpıklığın Türkiye’ye daima mani olduğunu kaydederek, “Aslında 2018’de başlayan, bizim de bunun üzerine koyarak devam ettirdiğimiz bu Türkiye İktisat Modeli, kendi sermayesini ve kendi kaynağını da yaratan sisteme döndü.” açıklamasında bulundu.

“Tüm faiz oranları artık birbirine yakınsamış durumda”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, 2016’dan 2022’nin başına kadar 1,2 trilyon lira kredi kullandırıldığını belirterek, “2022’nin 10. ayının sonu prestijiyle 1,5 trilyon lira kredi kullandırmışız. Yani 2016’dan 2022’ye kadar kullandırdığımız krediden daha fazla krediyi kullandırmışız. Bu çok kıymetli.” tabirini kullandı.

Kredi maliyetlerinde yaşanan düşüşlere işaret eden Kavcıoğlu, şu bilgileri verdi:

“Tüm faiz oranları; devletin borçlanma faizi, Hazinenin borçlanma faizi, piyasa faizi ve siyaset faizi artık birbirine yakınsamış durumda. Türkiye’de faiz indirimine gittikten sonra bizim yeni liralaşma strateji içerisinde siyaset setimizi biraz evvel söyledim. Bütünleşik siyaset çerçevesi içerisinde bunu esasen biz deklare ettik. Bu yılki Para Siyaseti Şurası metninde bunların hepsinin ayrıntılı yol haritasını açıklayacağız. Yani, ‘faiz inmedi, bunu bu türlü yapalım, faiz insin’ biçiminde değil. Bu zati baştan beri dünyanın bütün ülkelerinin uyguladığı bir şey. Japonya’ya, İngiltere’ye, Amerika’ya, Almanya’ya bakın. Dünyanın hangi ülkesine bakarsanız onların da bu makroihtiyati önlemlerle bu siyasetleri uyguladığını görürsünüz. Bizim eksikliğimiz buydu.”

Kavcıoğlu, makroihtiyari önlemleri vatandaşın ve piyasanın lehine aldıklarını, bu kararları almamaları halinde sürecin kendilerini diğer yerlere götürebileceğini belirtti.

“KOBİ’lere, yatırım yapacaklara ve ihracatçılara kredide hiçbir önlem yok”

Şahap Kavcıoğlu, kredilerin nereye gittiğine dair bir soru üzerine, faizleri indirerek, üretimi artıracak ve cari fazlayı sağlayacak siyasetleri uygulayacaklarını, bu hususta odunlarının olmadığını söyledi.

Kredilerin gerçek yere gitmesi için vakit zaman kelamlı yönlendirmeler, bazen de makroihtiyati önlemler aldıklarını anlatan Kavcıoğlu, bankalarla bu alanda sık sık görüşmeler yaptıklarını bildirdi.

Kavcıoğlu, kredilerin çok da hakikat yerlere gitmediğini tespit ettiklerini kaydederek, “Ondan sonra haziran ve temmuz ayında makroihtiyati önlemleri uygulamaya başladık. Buradaki emel kredileri kısmak değil, kredilerin selektif olarak amaçlı kredi noktasında uygulanması. İstediğimiz yere, maksatlı bir halde… Zira ben faizi düşürmüşüm. Düşük faizle alınan ve dövize, stoka giden bir paranın ülke iktisadına o kadar da bir katkısı olmadığını zati yaşadık. Dövize gittiğinde daha da sorun yaşadık.” diye konuştu.

Ucuz bulunan paranın daha fazla stoka gitmesinin vakit zaman kahır yaşatabileceğinden bahseden Kavcıoğlu, şu anda yurt dışında ham husus ve orta malı fiyatları ile navlun fiyatlarında düşüş yaşandığını bildirdi.

Kavcıoğlu, düşüşlerin bu nedenle gecikmeli olarak fiyatlara yansıdığını kaydederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Normalde bunların çabucak fiyatlara yansıması lazım ancak siz yüksek maliyetlerle stok yaptığınızda, üretim yerine dövizde kalayım, döviz artacak halinde eski alışkanlıklarla hareket ettiğinizde fiyata yansıması gecikti. Artık biz ne yaptık? Makroihtiyati önlemlerle, finansmana gereksinimi olmayan firmaların düşük faizli kredilerden yararlanma bahtını zayıflattık. Bankalara makul limitler koyduk. ‘Kendi müşterini kendin seç, ona nazaran bu kredileri ver’… Başka taraftan KOBİ’lere hiçbir kısıtlama yok. Hiçbir ihtiyati önlem yok. Bütün bankalar için geçerli. Yatırım kredilerinde hiçbir kısıtlama yok. Yatırım yapacak kim olursa olsun. Esasen Merkez Bankasının Sayın Cumhurbaşkanımızın açıkladığı düşük faizli, şu an 7’ye kadar faiz geliyor, 2 yıl ödemesiz 10 yıl. İthal ikamesi, ihracat ve teknolojik yatırımlara yük veriyoruz. İhracatçılara da hiçbir kısıtlama yok makroihtiyati önlemlerde.”

“Maliyetler daha da aşağıya gelecek”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, şu anda büyük firmaların birçoklarının tahvil ihraç ederek finansman sağlamaya başladığını belirterek, şu sözleri kullandı:

“Doğru form bu. Dünyada da bütün firmalar, bilhassa büyük firmalar sermaye piyasasını kullanarak kendilerine daha uzun vadeli ve daha ucuz finansman sağlarlar. Yurt içinden, yurt dışından… Şu an Türkiye’de liste bayağı uzun. Geçen tekrar yatırım yapan bir firmamız 200 milyon avro yurt dışından tahvil ihraç ederek para getirdi. Hasebiyle amaçladığımız şeyleri takip ediyoruz, uyguluyoruz. Uygulanmasını da takip ederek yönlendiriyoruz. Doğrusu bu. Süreç içerisinde bunun müddeti de vadesi de artacak. Maliyetler daha da aşağıya gelecek. Faiz indirimlerimiz ve makroihtiyati önlemlerle bir arada şu anda siyaset faizi çok âlâ bir noktada olduğu için bu firmaların bazen bizim bir tık üzerimizde sermaye piyasası yoluyla borçlanması kelam konusu.”

“Merkez Bankasının rezervlerini çeşitlendirdik”

Şahap Kavcıoğlu, 2021-2022’de arz, güç ve tedarik zinciri şokları yaşandığını belirterek bugün talep dışında bir enflasyon baskısı olduğunu, dünyada artık faiz artırımlarının bu işi çok da çözemeyeceğinin konuşulduğunu söyledi.

Dolar endeksinin güçlenmesinin, dünyadaki finansal badirelerin sonucu olduğunu anlatan Kavcıoğlu, “Ülkelerin hepsinin kura müdahale ettiğini biz biliyoruz. Meblağ açıklamıyorlar. Bilançolarından yaklaşık olarak yorum yapılıyor. Kimileri daha sonra açıklıyor, farklı bilanço yapıları var merkez bankalarının… Biz faiz indirimine başladığımızda 90’larda olan dolar endeksi 115’lere kadar çıktı.. Avro/dolar paritesi 1’in altına, neredeyse 2002’deki başlangıç noktasına geldi. Bu gelişmeleri göz arkası ederek ‘Yok akşam alıyorsunuz, satıyorsunuz’ falan… Dünyanın ne yaptığına bakın. Dünyada 2022’nin başından bu yana rezervi artan tek merkez bankası TCMB’dir.” değerlendirmesinde bulundu.

Şahap Kavcıoğlu, rezervlerini, bütünleşik bir siyaset çerçevesi uygulamaları sayesinde güçlendirdiklerini vurgulayarak “Merkez Bankasının rezervlerini çeşitlendirdik. Bugün TCMB artık her gün rezerve katkı yapan, çeşitli kaynaklardan rezerv oluşturan bir merkez bankası haline geldi.” sözlerini kullandı.

“Bugün TCMB, sahip olduğu altın rezervi ile dünyada birinci 5’e giriyor”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, altın rezervlerini de güçlendirdiklerini belirterek yıl sonu için toplam altın rezervleri açısından 800 tonun hedeflendiğini, şu anda yaklaşık 770 ton altın rezervi içerisinde Merkez Bankasının kendi mülkü olan altının hissesinin arttığını bildirdi.

Yaklaşık 150 ton altının Merkez Bankası sahipliğine geçtiğini aktaran Kavcıoğlu, “Bugün TCMB, sahip olduğu altın rezervi ile dünyada birinci 5’e giriyor. Münasebetiyle TCMB’nin gücünü konuşurken bunların hepsini göz önüne almak lazım. Biz, hakikat olanı yapıyoruz.” dedi.

Kavcıoğlu, “Gece yarısı yasa dışı döviz alım-satım argümanlarını nasıl karşılıyorsunuz?” sorusunun yöneltilmesi üzerine de “Yasa dışı süreçten kastını bilmiyoruz. Bunlar çok kulağa güzel gelen tabirler değil. 3 tane banka birbiri ile alıp-satarken nasıl oluyor bilmiyoruz. Bu bir teknik. Geçen sunum yaptılar, TCMB’de çalışan arkadaşlarımız oradaydı. Onlara sorsalardı, en azından nasıl olduğunu, bu türlü bir şey varsa nasıl yapıldığını öğrenirlerdi.. Bu ortada bu da bir kabahat değil. Kura müdahale etmek de bir kabahat değil. Türkiye’de daha evvel döviz alım-satım ihaleleri ile müdahaleler yapılıyordu. Bunun çok sonuç vermediği yıllar içinde görülünce 2017’de farklı işte Hazine üzerinden, onların art kapı dediği ki; art kapı niçin oluyor? Sürecin çeşidi muhakkak…” diye konuştu.

“İhtiyaç olursa dövize müdahale yapılır”

Şahap Kavcıoğlu, kamu bankaları üzerinden dövize müdahale savlarına da cevap verdi.

Piyasada, kamu ile yerli ve yabancı birçok özel banka bulunduğunu belirten Kavcıoğlu, şöyle devam etti:

“Döviz alım-satım ihalelerinin hür olarak sonuç vermemesinin nedeni; alan banka konumda tutuyor. ‘Siz niçin aldınız, niçin konumunuzda tutuyorsunuz?’ diyemezsiniz. Sattığınız paranın piyasaya girmesi lazım ki; kurun üzerinde bir tesiri olsun. Kamu bankası olduğu vakit, kamu bankasına o parayı sattırıyorsunuz lakin özel bir bankaya bu parayı, piyasaya müdahale üzere olur, sattıramazsınız. O gün yapılan şey bu. Bir de kamu bankası zati Hazine’nin casusu. Hazine’nin süreçlerini yapan banka. Hasebiyle siz bir süreç yapacaksanız, kendi casusunuz olan, işlerinizi yapacak banka üzerinden yaparsınız. Gidip öbür bir banka üzerinden yapmazsınız. Müdahaleler olur mu? Gerektiği vakit olur. Bu yıl en küçük merkez bankası bile 20-30 milyar dolarlık müdahale yapmış. TCMB de kendi içerisinde, kendi teknikleri, uygulamaları, döviz rezervlerinin durumuna nazaran muhtaçlık olursa müdahale yapar.”

Kavcıoğlu, TCMB’nin bugün prestijiyle rezervlerinin 125 milyar dolar olduğunu bildirdi.

TCMB Lideri Kavcıoğlu, Türkiye’nin yurt dışındaki muhabir bankalarda tuttuğu altın rezervlerinin TCMB kasasına getirildiğinin hatırlatılması üzerine, şunları söyledi:

“Bu Türkiye İktisat Modeli’nin başlangıcıdır. Berat Bey’in o devirde… Yalnızca oradaki altınların getirilmesi değil. Cevherden altın alınması, altının banka içerisinde farklı biçimde alınması, sistemleri falan daima o vakitte. Biz artık övünerek anlatıyoruz lakin o vakitten kurulan bir yapı ve rezervin ne kadar kıymetli olduğu o günlerde başlıyor. Biz 2001’de, 2000 krizinde 1.775 liraya kadar çıktı dolar hatırlarsınız. Ondan sonra dolar çok aşağılara geldi. 5-6 sene 1.100-1.200 civarında gitti. 75 milyar dolar civarında, kabahatse o vakit da bu kabahatler işlenmiş alışılmış. Ben geçen eski Lider Durmuş Yılmaz’a da söyledim plan bütçe kurulunda. Bunlar daima olur. Merkez bankaları bu siyasetleri daima uygular. O devirde 75 milyar değil de 750 milyar dolar yapsaydınız Merkez Bankasının bugün 250 milyarın üzerine rezervi olurdu. Yalnızca yaptıklarınız değil, yapmadıklarınızdan da sorumlusunuz.”

Kur Muhafazalı Mevduat

Kavcıoğlu, Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulamasının tesirleri üzerine de değerlendirmelerde bulunarak “Kur muhafazalı mevduat uygulamasının Merkez Bankasına bir yükü yok. Bunun altını çizerek söyleyeyim. İsmi kur müdafaa lakin biz döviz satın alıyoruz. Hazine’yle bizim sürecimiz farklı, karıştırıyorlar.” dedi.

Bugün borçlanmaların yüzde 25-30’lardan yüzde 9,5’lere kadar gerilediğini, bunun KKM uygulamasının bir sonucu olduğunu anlatan Kavcıoğlu, bu açıdan bakıldığında Hazine’nin de bu işten çok karlı olduğunu tabir etti.

Kavcıoğlu, KKM uygulamasının sürdürülebilir olmadığını, süreç içerisinde sona ereceğini vurgulayarak “Döviz rezervleriniz güçlü olduğu sürece sürdürülmesinde de bir sakınca yok bence fakat her vakit endeksli eserler çok da cazip ve uzun periyotlu tercih sebebi değildir. Devrine, sürecine nazaran ne vakit kullanıldığına nazaran farklı olabilir. Şu an için çok avantajlı ve bizim uyguladığımız siyasetlere çok dayanak veren bir enstrüman. Misyonu tamamladı mı? Çok keskin bir söz. Mesela çıkışlar başladı. Biz oradaki çıkışı enflasyondaki düşüşü hissettiği vakit vatandaş göreceğiz.” diye konuştu.

“Türkiye’de hiçbir devir mevduatlar 6 ay olmamıştır”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, Merkez Bankasının kar gayesi gütmediğini vurgulayarak “Merkez Bankasının hedefi; likiditeyi ve mali transfer sistemini âlâ bir halde yönetmek, buna hizmet edecek bütün enstrümanları en güzel formda kullanmak.” tabirlerini kullandı.

Rezervlerin artması ve transfer sisteminin çalışması için Merkez Bankasının bazen maliyete de katlanabileceğinden bahseden Kavcıoğlu, bunda hiçbir beis olmadığını söyledi.

Kavcıoğlu, KKM’nin piyasayı olumlu etkileyen bir süreç olduğunu yineleyerek konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Merkez Bankasına rezerv alıyorsunuz. Bu kadar para da piyasaya çıkmamış oluyor. Hasebiyle bunun avantajı çok fazla. Birincisi ben rezerv yapıyorum. İkincisi vatandaş parasının değerini koruyor. Üçüncüsü de bankalar en ucuz maliyetle kaynak yaratıyoruz. Biz neden faizleri düşürdük? Bankalar buna neden fazla direnç göstermedi? Siyaset faizi artı 3 puan dedik. Yüzde 12 ile mevduat yapıyorsun. Birinci periyodu hatırlayın yüzde 17 faizle 6 ay mevduat yapıyordun. Türkiye’de hiçbir periyot mevduatlar 6 ay olmamıştır. 35-45 ortasıdır gün olarak ve daha yüksek faizle… Zira ortadaki farkı da Hazine yükleniyor. Ben rezerv yaptığımız için maliyet dedikleri ya da orada piyasaya verdiğim paradan ötürü daha ucuz bir kaynak elde ediyor. Hasebiyle bankalar yüzde 17 ile 1,5 trilyon toplam mevduat içerisinde uzun vadeli bir kaynak elde ediyor. Yani kur muhafazalı sisteme yalnızca bir tarafından bakmak yanlışsız değil. Bu paranın hepsi piyasaya giriyor. Ya kağıt alacak ya da kredi verecek. Parayı o denli ya da bu türlü kullanacak.

“Merkez Bankasının rezervleri bugün hiç olmadığı kadar daha güçlü bir durumda”

Kavcıoğlu, Merkez Bankasının çok teknik ve bir ülkenin kalbi olduğuna işaret ederek, “Merkez Bankasını o denli her bahiste oraya çekmenin bir manası yok. Kimseye bir şey sağlanmıyor. Bizim yaptığımız şey bu ülkeye kıymet katmak, ülkenin parasını güçlendirmek. Liralaşma stratejimiz bunun temeli. ‘Bu niçin yapılmadı, niçin eksik yapıldı?’ Niçin eleştirmediklerini anlamakta kasvet çekiyorum. Dolarizasyonu o denli bir noktaya getirmişler ki artık munzam karşılıklarda TL’ye TL, dövize döviz getiriyorsun. TL’yi o kadar önemsizleştirmişler ki TL munzama bile ‘bana dolar getir’ demiş. Artık siz Merkez Bankası olarak TL’ye değer vermezseniz, doğrudur sokaktaki vatandaş da vermez, banka da vermez, oburu da vermez.” diye konuştu.

Rezerv kanallarını çeşitlendirdiklerini belirten Kavcıoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Diyorlar ‘eksi swap rezervi şu kadar’ diye. Sen bunu aslında farklı halde yapıyordun, bunu yazarken utanman lazım. Artık bunları çıkıp konuşmuyoruz lakin burada fırsat verdiğiniz için… Merkez Bankasının rezervleri bugün hiç olmadığı kadar daha güçlü bir durumda. Yıllarca bu rezerv kaynaklarını kullanmamış, Merkez Bankasına rezerv yapmamış arkadaşların çıkıp bugün kapı kapı dolaşıyorlar swap muahedesi falan çok ayıp. Yani dikkate almıyoruz lakin hani vatandaşlarımız duyuyorsa bu çok anlamsız, hiçbir manası yok karşılığı da yok. Biz bugün Merkez Bankası olarak rezerv kaynaklarımızı çeşitlendiriyoruz, çeşitlendirmeye devam ediyoruz. Global bir Merkez Bankası haline geliyoruz. Artık öbür ülkelerin deposunu, altının tuttuğu emniyetli bir Merkez Bankası haline geldik. Birçok ülkeyle görüşüyoruz. Depo da yapıyorlar, altınlarını da getirmek istiyorlar. İstanbul Finans Merkezi ile Cumhurbaşkanımız inşallah yılın birinci aylarında açılışını yapacak.”

Şahap Kavcıoğlu, Merkez Bankasının ünitelerinin büyük kısmının İstanbul’da olduğunu, yıl sonu, yılbaşı üzere yeni binada olunacağını söyledi.

Türkiye’nin global bir güç olarak dünyaya açılan pencere olduğunu aktaran Kavcıoğlu, “Türkiye’nin bugün 4 saat diyorlar, lakin 4 saatten daha yakın, 2 saatte bile Türkiye’nin ulaşabileceği sermaye çok daha fazla ve onlar farkında değil Türkiye buna ulaşmış durumda. O ülkeler paralarını da yatırımlarını da Türkiye’ye getiriyor. 10-20 sene evvel yeniden 2 saat uzaklık değil miydi? Niçin 1 lira yatırımları yoktu. Türkiye bunu aşmış durumda. Türkiye kendi coğrafyası içerisinde şu an kural koyan güç, kural belirleyen güç. Finans olarak da o denli. İstanbul Finans Merkezi’nin yapılmasının altında yatan değerli sebep o. Şayet finansta da global bir güç değilseniz başaramazsınız.” diye konuştu.

“Şu ana kadar 500’ün üzerinde firma yatırım kredisi kullandı”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, TL’ye prestij kazandırma stratejisinde gelinen noktaya ait bir soru üzerine, bu mevzuda aldıkları kararlardan ve geçmişte uygulanan yanlış siyasetlerden bahsetti.

Türkiye’nin geçmişte aldığı kararlarla bilhassa TCMB kanalıyla harikulade bir dolarizasyona sokulduğunu lisana getiren Kavcıoğlu, banka bilançolarındaki döviz oranlarının çok yüksek olduğunu, geldiklerinde bu anlayışı yıktıklarını söyledi.

Kavcıoğlu, Liralaşma stratejilerinde rastgele değil kuralları koyarak ilerlediklerini, rezerv azalmasını göze aldıklarını kaydederek, “TL’ye inancı artıracağız’ dedik. Bu yol taşlı, güç, engebeli. Yaşadığımız şeyler de oldu. Reeskont kredilerinde hala şikayetler oluyor, ‘kullanamıyoruz’ gibisinden. Geçenlerde bir iş adamı ile konuşmamızda diyor ki, ‘Kimse döviz çeki kullanmıyor artık’. Burası siyasetlerimizin geldiği bir nokta.” halinde konuştu.

Dolarizasyonun kırıldığını anlatan Kavcıoğlu, TCMB kaynaklı 2 yıl ödemesiz, 10 yıl vadeli, yüzde 7’ye kadar düşen faiz oranlarıyla TL kredisi verdiklerini, bunun Liralaşmaya büyük katkı sağladığını vurguladı.

“Siz hatırlıyor musunuz yüzde 9 sabit faizle 10 yıl vadeli TL kredi yatırımlarda? Ben 30 yıllık bankacıyım hatırlamıyorum.” diyen Kavcıoğlu, bu kredilerin kullanılıp kullanılmadığına yönelik soruya karşılık şu karşılığı verdi:

“Sayın Cumhurbaşkanımız geçen hafta açıkladı. Yüklü kamu ve kalkınma bankaları üzerinden yerinde kullandırıyoruz. Şu ana kadar 500’ün üzerinde firma yatırım kredisi kullandı. Hani diyorlar ya yandaşlara kredi falan… Daha da enteresanını söyleyeyim. Bu kredilerle şu an 62 vilayette yatırım yapıldı. 81 ile yaydığımızda maksadımıza ulaşacağız. Liralaşma ve üretim maliyetlerini düşürme noktasında ne kadar kıymetli olduğunu süreç içerisinde daha düzgün göreceğiz.”

Kavcıoğlu, reeskont kredisinin ihracatçı için avantajlarından ve Liralaşma stratejisine sunduğu katkılardan bahsetti.

“Net hata-noksanın birçok nedeni var fakat söylendiği biçimi ile alakası yok”

Şahap Kavcıoğlu, ödemeler istikrarı içindeki net hata-noksan konusuna değinilmesi ve “kaynağı belgisiz döviz girişi var” formundaki tenkitlerin hatırlatılması üzerine, şu açıklamalarda bulundu:

“Bu işleri bilmemeleri mümkün değil. Bu işler içerisinde çalışmış arkadaşlar var. Siyaseten bu biçimde yaparak sıkıntı durumda da kalıyorlar. Danışmanları noktasında sorun olduğunu düşünüyorum. G20 ülkelerinin net hata-noksanı bakın burada. (2022’nin birinci 6 ayında) Bizim 13,8 milyar dolar net hata-noksan olduğumuz periyotta ABD 159,3 milyar dolar, Almanya 88 milyar dolar, İngiltere 68,8 milyar dolar… Bu türlü gidiyor. Bankacılık kurallarının çok sıkı olduğu üç ülkeyi karşılaştırmak için gösterdim. Net hata-noksanın o denli anlatıldığı üzere kara para, esrar, eroinden falan kaynaklanması bunlar bir ülkeyi yönetmeye aday yahut siyaset yapmayı düşünen insanların kullanacağı sözler değil. Bu tablo yeni bir tablo da değil. Geçen yıl bizim birinci net hata-noksanın arttığı periyotta 10,5 milyar dolar civarında. Şu an ne kadar biliyor musunuz 2021’i? 1,3 milyar dolar. Ne oldu nereye uçtu? Net hata-noksan nereden kaynaklanıyor oradan bakmak lazım.”

“Türkiye’ye kaynağı meçhul döviz girişi olmaz”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, “Türkiye’ye kaynağı bilinmeyen döviz girişi var mı?” sorusuna karşılık, “Türkiye’ye kaynağı bilinmeyen döviz girişi olmaz. Turizmin çok ağır yaşandığı bir ülkeyiz. Hem kendi vatandaşımızlarımızın gelip harcama yaptığı bir ülkeyiz. Her vatandaşımız 500 avro harcasa bunun karşılığı kayıtlı değil. 10 bin avro ile de gelebilir. Net hata-noksanın birçok nedeni var ancak bu söylendiği formu ile alakası yok.” diye konuştu.

Kavcıoğlu, dünyada Rus ve Ukraynalı turistlerin geldiği tek ülkenin Türkiye olduğunu, Rusların neredeyse hiçbir ülkeye gitmediğini kaydederek, şunları anlattı:

“Bu beşerler kartla harcıyordu. Siz kartı yasakladığınızda nasıl harcayacaklar paralarını? Nakit harcayacak. Bunu anket yoluyla izleyebilirsiniz. Yalnızca bizim turizmde anket yordamıyla yapılan turizm seyahat gelirlerini düzenlemeden 5 milyar dolara yakın bir düzenleme oldu. Bunu bile farklı formda eleştiriyorlar. Bu yeni değil, her devirde yapılan bir şey. “

Kavcıoğlu, kısa vadeli borçlarla ilgili geçen yıl yaptıkları düzenlemeyi anımsatarak, kısa vadeli borçlarla ilgili sayılarda yaşanan farklılıkların sebeplerini anlattı.