Her şey üç buçuk dakika içinde oldu… ‘Hareket etmeye çalıştım lakin olmadı; o an anladım ki belimden üstü bir su aygırının boğazındaydı’

Her şey üç buçuk dakika içinde oldu… ‘Hareket etmeye çalıştım lakin olmadı; o an anladım ki belimden üstü bir su aygırının boğazındaydı’
Su aygırları pek çoğumuzun tabiat belgesellerinden tanıdığı, sakin görünüşlü çoğunlukla otçul hayvanlar. Pekala her yıl yüzlerce kişinin su aygırı saldırısına uğradığını ve birçoklarının hayatını kaybettiğini biliyor muydunuz? Elbette istisnalar da var. Onlardan biri de Paul Templer. Templer üç defa su aygırı tarafından yutuldu ancak sağ kurtulmayı başardı. İşte Templer’ın akıllara sakinlik verecek sinema üzere öyküsü…

Paul Templer, hayatından çok mutluydu. Birkaç yıl yurt dışında yaşadıktan sonra 28 yaşında memleketi Zimbabve’ye dönmüş ve fotoğraf safarileri düzenlemeye başlamıştı. Doğayı çok seviyor, yaban hayatının içinde olmaktan, ziyaretçilere ülkesinin hoşluklarını anlatmaktan memnunluk duyuyordu.

Takvimler 9 Mart 1996 Cumartesi gününü gösterirken, Templer birebir vakitte meslektaşı olan yakın bir arkadaşının sıtma olduğu haberini aldı. Arkadaşı, altı turiste kano safarisinde rehberlik edecek takımda kendisinin yerini almasını istedi Templer’dan.

Templer bu talebi kabul etti. Toplamda üç rehber ikişer turistle birlikte üç kanoya dağıldı; kümenin Afrika’nın en uzun dördüncü akarsuyu olan Zambezi Irmağı üzerindeki seyahati başladı. (Dördüncü bir kanoda da eşyaları ve güvenlik ekipmanları ile Templer’ın yardımcısı Mack vardı.)

Nehrin o bölgesini avucunun içi üzere bilen Templer’ın deyişiyle, “Her şey olması gerektiği üzere gidiyordu. Herkes çok uygun vakit geçiriyordu”.

Bir noktada 10-12 su aygırından oluşan bir topluluğa denk geldiler. Zambezi’de su aygırlarıyla karşılaşmak epeyce olağandı. Ortalarında hayli uzaklık olduğundan endişelenecek bir şey de yoktu başlangıçta…

CNN Travel’a konuşan Templer, “Ama yaklaşıyorduk ve ben tedbir almaya çalışıyordum. Amacımız su aygırlarının etrafından dolaşmaktı” dedi.

Templer’ın bindiği kano en önde gidiyor, başkaları onu takip ediyordu. Üçüncü kano biraz geride kalmış ve planladıkları rotanın dışına çıkmıştı.

NE OLDUYSA BİR ANDA OLDU

Templer ne olduğunu anlayamadan ‘pat’ diye bir ses duyuldu. Bir anda üçüncü kanonun art tarafı üst fırladı. Kanodaki rehber Evans suya düştü. Turistler ise yerlerinde kalmayı bir formda başarmışlardı.

Akıntı Evans’ı su aygırlarına gerçek sürüklüyordu. Bir anne ve yavrusuyla ortalarında 150 metre kalmıştı. Templer meslektaşını hemen sudan çıkarması gerektiğini biliyordu. (O esnada öteki rehber olan Ben, kanodaki turistleri su aygırlarının tırmanamayacağı yükseklikteki bir kayanın üzerine çıkarıp garantiye almıştı.)

Templer kanosunun burnunu Evans’ın olduğu tarafa çevirip küreklere asıldığı sırada karşıdan bir dalga geldiğini gördü. “Eski sinemalarda gemilere yaklaşan torpidolar olurdu ya, onun gibiydi” diyen Templer, gelenin ya bir su aygırı ya da kocaman bir timsah olduğundan emindi.

“BELİMDEN ÜSTÜ SU AYGIRININ BOĞAZINDAYDI”

Templer Evans’a yaklaşıyordu ancak anne su aygırı ve yavrusuna da yaklaşmaktaydılar.

“Hollywood sinemalarından bir sahne üzereydi. Ben suya eğilmiştim, Evans üst yanlışsız uzanıyordu. Parmaklarımızın uçları birbirine değmek üzereydi. Akabinde bir anda aramızdaki sular kabardı. Her şey o kadar süratli oldu ki hiçbir şey görmedim” diye anlattı Evans o dakikaları.

Devamında yaşananlar ise kâbus üzere ve gerçek dışıydı. Templer’ın olan biteni anlaması için birkaç saniye geçmesi gerekmişti:

“Bir anda ortalık karardı ve tuhaf bir biçimde sessizleşti. Belden aşağımda suyu hissedebiliyordum. Bacaklarım ırmağın içindeydi. Fakat belden üstüm farklıydı. Etrafım sıcaktı, ırmaktaki üzere ıslak değildi lakin kuru da değildi. Bir de belimde çok büyük bir basınç hissediyordum. Hareket etmeye çalıştım fakat olmadı. O an anladım ki belimden üstü bir su aygırının boğazındaydı.”

DEV ÜZERE AĞIZLARI ÇOK GÜÇLÜ ÇENELERİ VAR

Bir su aygırının yetişkin bir erkeğin yarısını yutması kulağa inanılmaz gelse de değil. National Geographic’e nazaran, su aygırları 5 metre uzunluğuna, 1,6 metre boyun ve 4 ton yüküne ulaşabilen canlılar. Ağızları dev üzere büyük, güçlü çeneleri ise 150 dereceye kadar açılabiliyor.

Dişleri ise epeyce tehlikeli. Azı dişleri bitkileri parçalamak için kullanılıyor lakin 50 santimetreyi aşabilen keskin köpek dişlerinin asıl işlevi savunma ve dövüş. Bir aslandan üç kat daha güçlü ısırıklara sahip su aygırlarının, bir insanı tek atakta ikiye ayırması mümkün.

Su aygırları, Sahraaltı Afrika’nın çeşitli bölgelerinde, bilhassa de kıtanın doğusunda ve güneyinde ırmak ve göl üzere su kaynaklarının içinde ya da kıyısında yaşıyor. (Tabii bir de Pablo Escobar’ın çiftliğinden kaçarak Kolombiya’yı istila eden su aygırları var.)

Yaşam alanları konusunda hayli hassas olan su aygırları, bölgelerine giren sırtlan, aslan, timsah üzere hayvanlara epey agresif bir biçimde saldırabiliyor.

KÖPEKBALIĞINDAN DA TİMSAHTAN DA DAHA TEHLİKELİYMİŞ

Bu ataklara uğrayanlara beşerler da dahil. İnternetteki pek çok kaynak, her yıl 500 kişinin su aygırı saldırısı sonucu can verdiğini belirtiyor. Ancak bu sayı net değil çünkü birtakım ataklar ve vefatlar yabanın derinliklerinde yaşandığından kayda geçmiyor.

Bazı kaynaklarda su aygırlarının en fazla insan vefatına yol açan hayvan olduğu da yazılı. Lakin bu bilimsel hakikaten çok bir kent efsanesi. Tekrar de su aygırlarının insanların vefatına yol açıyor olması pek çok şahsa hayli şaşırtan görünüyor.

San Diego Üniversitesi’nden müdafaa ekolojisi uzmanı Dr. Rebecca Lewison, su aygırları üzerine çalıştığını insanların kendisine en çok “Gerçekten o kadar insanı öldürüyorlar mı?” diye sorduğunu belirtti ve ekledi: “Çok yavaş hayvanlar üzere görünüyorlar ve çoğunlukla suda yaşıyorlar. Ölümcül olmayan birtakım örnekler de var fakat beşerler (ve su aygırları) bu etkileşimlerden pek düzgün durumda çıkamıyor.”

Bu bahiste daha fazla istatistiğe muhtaçlık olsa da bir araştırmaya nazaran, bir su aygırı saldırısı sonucu ölme mümkünlüğü yüzde 29 ile 87 ortasında değişiyor. Birebir araştırmaya nazaran, boz ayı saldırısı sonucu ölme mümkünlüğü yüzde 4,8, köpekbalığı saldırısı sonucu ölme mümkünlüğü yüzde 22,7, timsah saldırısı sonucu ölme mümkünlüğü ise yüzde 25.

ÖNCE TÜKÜRDÜ SONRA BİR DAHA KAPTI

Bir diğer deyişle Templer’ın hayatta kalması oldukça güç görünüyordu.

Templer, “Sanırım su aygırının boğazının çok derinlerine girmiş olmalıyım ki rahatsız oldu ve beni tükürdü. Suyun üstüne çıktım, derin bir nefes aldım ve Evans’la burun buruna geldim. ‘Buradan çıkmalıyız’ dedim ona” diye anlattı sonraki saniyeleri.

Ancak Evans’ın durumu daha da berbattı. Templer arkadaşını kurtarmak için o tarafa atak yaptığı anda bir kere daha su aygırının maksadı oldu. Hayvan bu sefer alttan gelmişti ve Templer’ın ayaklarından beline kadar olan kısmını kapmıştı.

Elleri özgür olan Templer silahına uzansa da çok hırpalandığı için bunu yapamamıştı. O esnada, yaşlı ve agresif bir erkek olduğunu sonradan anladıkları su aygırı Templer’ı bir sefer daha tükürdü. Templer yüzeye çıktığında Evans’tan eser yoktu. Arkadaşının kurtulduğunu varsayan Templer, kaçmaya başladı.

Hızla yüzerken kulacının altından geriye baktığı anda gördüğü görüntüyü asla unutamayacağını belirten Templer şöyle devam etti: “Su aygırı ağzını sonuna kadar açmış süratle bana yanlışsız ilerliyordu. Bir anda kendimi ağzının içinde buldum.”

ÜÇ BUÇUK DAKİKALIK ÖMÜR SAVAŞI

Su aygırının bu sefer yandan yakaladığı Templer’ın bacakları hayvanın ağzının bir tarafından, kolları ve başı ise öbür tarafından sarkıyordu.

Templer, su aygırlarının hengame esnasında saldırdıkları şeyi parçalayıp yok etmeye odaklandığını belirterek, “Şansıma her şey ağır çekimde yaşanıyordu. Suyun altına girdiğimizde nefesimi tutuyordum. Yüzeye çıktığımızda da derin nefes alıp keskin dişlerini ellerimle ayırmaya çalışıyordum” dedi.

Templer’ın kestirimine nazaran atak aşağı üst üç buçuk dakika sürdü. O esnada yardımcı rehber Mack kendi hayatını riske atarak Templer’a yaklaşıp kurtarmaya çalışıyordu. Templer bir biçimde kanoya tutundu ve Mack’in süratli hareket etmesiyle bir kayanın üzerine çıkmayı başardılar.

O BÖLGEDEKİ VARLIKLARI ÇOK ÖNEMLİ

Lewison, su aygırlarının yaşadığı bölgelerdeki mahallî halkın, turistlere göre ataklara daha açık olduğunu belirterek, “Saldırıların birçok suda gerçekleşiyor lakin su aygırları tarlalardaki mahsulleri yediği için beşerler eserlerini müdafaaya çalışıyor. Akına uğrayan turistler de var fakat çoğunluk oralılar” diye konuştu.

Lewison, Afrika’daki süratli nüfus artışının da durumu kötüleştirdiğini tabir etti.

Bununla birlikte su aygırları Sahraaltı Afrika’da hayatın vazgeçilmez bir ögesi.

Afrika Yaban Hayatı Fonu (AWF) Baş Bilim İnsanı Dr. Philip Muruthi, “Su aygırları yaşadıkları tatlı su ekosistemlerinin baş mimarları. Bol ölçüde bitki yiyip sindirdikten sonra dışkılarıyla besin zincirine katkıda bulunuyorlar” dedi. Lewison ise “Su aygırlarının insanlara yemek için değil, bizden uzak durun demek için saldırıyor. Ben su aygırlarının agresif hayvanlar olduklarını düşünmüyorum. Ancak baskı altında saldırabiliyorlar” diye konuştu.

HASTANEYE GÖTÜRÜLMESİ 8 SAAT SÜRDÜ

Kayaya çıktıklarında Templer’ın birinci sorusu “Evans nerede?” oldu. Lakin Evans ne yazık ki kurtarılamamıştı.

O kayanın üzerinden inip kıyıya ulaşmak için bir plan yapmaları gerekiyordu.

Durum hiç âlâ değildi: Bir rehber kayıptı. İlkyardım çantaları, telsizleri, silahları ırmağın derinliklerindeydi. Turistler kaygı içindeydi. Ellerinde yalnızca iki kano ve bir kürek kalmıştı.

Templer da perişan vaziyetti. Sol ayağı çekiçle ezilmiş üzereydi. Kollarını kıpırdatamıyordu. Kollarından birinin dirsekten aşağısında kemik kalmamıştı. Ağzından kan geldiğini görünce akciğerinin delindiğini anladılar. Mack Templer’ın sırtındaki deliği, yanlarına aldıkları sandviçlerden kalan bir modül streç sinemayla kapatmaya çalışmıştı.

Templer kararını vermişti. Ne olursa olsun o kayadan ineceklerdi. Kanolardan birine bindirildi, küreği Ben çekiyordu. O esnada su aygırı kanoya vurmayı sürdürüyordu. Templer o esnada sakinleştiğini ve sağ salim kıyıya ulaştıklarını anlattı.

Evans’ı arama çalışmaları ise üç gün sonra sonuç verdi. Vefat nedeninin boğulma olduğu tespit edilen Evans’ın bedeninde hayvan saldırısı izi bulunamamıştı.

HEM HAYATI HEM DE KOLU VE BACAĞI KURTULDU

Diğer yandan ırmaktaki boğuşma, uygun eğitilmiş bir kurtarma grubunun dikkatini çekmişti. Grup kısa müddet içinde herkesi kıyıya ulaştırmayı başarmıştı.

Templer, ırmaktan çıkmıştı ancak tehlikeyi atlatmış değildi. En yakındaki hastaneye götürülmesi 8 saat sürdü. 1 ay boyunca tekraren ameliyat oldu. Bir bacağını ve iki kolunu kaybedeceğini düşünen Templer’ın tabipleri ise hayatta kalacağından bile şüpheliydi.

Ama Templer hayatta kaldı, üstelik bir kolu ve bacağı da kurtarıldı. Başka kolu ise kurtarılamayacak durumdaydı.

Yoğun bakımda uyandığında sol kolunun yerinde olmadığını fark eden Templer adeta yıkıldı. Lakin birkaç saniye sonra sağ kolunun ve bacağının kurtarıldığını görünce, büyük bir rahatlama yaşadı. Sonraki bir ay boyunca hislerinin daima değiştiğini anlatan Templer, evvel Zimbabve’de akabinde da İngiltere’de fizik tedavi ve mesleksel terapi aldı ve proteziyle “hayata dönmeye çalışmaya başladı”.

“SU AYGIRLARINA YAKLAŞMAYIN”

Templer, Muruth ve Lewison, bu çeşit trajediler yaşamamanın birinci adımının âlâ bir eğitim ve beladan uzak durmak olduğu konusunda hemfikir.

Lewison, “Su aygırlarının beşerlerle işi yok. Onlardan uzak durursanız onlar da sizi yalnız bırakırlar. İnsanları avlamazlar” derken Muruthi de “Su aygırlarına yaklaşmayın. Alanlarına girilmesini istemezler. Avcı tıp değildirler, insanları yaralamaları da kaza sonucudur” dedi.

Su aygırlarını yakından görmek ve fotoğraflamak isteyenlere de dürbün ve teleobjektif kullanmalarını tavsiye eden uzmanlar, “Su aygırlarının geçtiği bilinen yerlerde dolaşmayın. Hayvanlara arttan yaklaşmayın. Kurallara uyun. ‘Aracınızda kalın’ diyorlarsa aracınızda kalın. Araçla bile olsa direkt su aygırlarına hakikat ilerlemeyin” derken, gece geç saatlerin ve besinin sonlu olduğu kurak mevsimlerin bilhassa riskli olduğunu söyledi.

Muruthi, su aygırlarının ağızlarını kocaman açıp esnemelerinin bir öfke göstergesi olduğunu belirterek, “Kafasını geri atıyorsa, sağa sola sallıyorsa, homurdanıyor ya da burnundan soluyorsa bunlar çoktan oradan ayrılmış olmanızı gösteren işaretlerdir” dedi.

KOŞARAK KAÇMAK YERİNE AĞACA TIRMANMAK GEREK

Saatteki suratları 40 kilometreyi aşan su aygırlarından koşarak kaçmanın mümkün olmadığını da kelamlarına ekleyen Muruthi, onun yerine bir ağaca tırmanmayı ya da kaya ve karınca yuvası üzere bir pürüzün ardına saklanmayı tavsiye etti.

Uzmanlar, kaçarken su aygırıyla su ortasında kalmanın riskli olduğunu, kıyıya paralel koşmak gerektiğini vurgularken anne ile yavrusunun ortasına girmenin en büyük yanlışlardan biri olduğunu söz etti.

Saldırıya uğrayan kişinin su aygırı karşısında yapabileceği çok az şey olduğunu kelamlarına ekleyen Muruthi, “Hayatta kalmak için savaşın ve bir kaçma talihi yakalamaya çalışın. Su aygırının gözüne ya da acı verecek öbür bir yerine vurmayı deneyebilirsiniz” dedi.

Lewison, su aygırlarının kurbanlarında dişleriyle delik açtığını ve yakalanan kişinin elinden çok şey gelmeyeceğini belirtti. Templer ise kendi deneyiminden yola çıkarak, “Su altına çekilince panik yapmayın. Yüzeye çıkınca derin derin nefes almayı unutmayın” dedi.

2 YIL SONRA TIPKI IRMAKTA REKOR KIRDI

Templer, atağa uğradıktan 2 yıl sonra Zambezi Irmağı’nda en uzun seyahat rekorunu kırdı. Bu rekoru hala elinde tutan Templer ve takımı, 3 ayda 2.575 kilometre yol kat etti. Kaybettiklerin odaklanmaktansa mümkün olanı aramayı tercih ettiğini söyleyen Templer, şu an ABD’de yaşıyor, rekor seyahatinde tanıştığı bir gazetecinin kardeşiyle evli, “What’s Left of Me” (Benden Kalan) isimli kitabıyla ve verdiği konferanslarla tanınıyor.

Templer, hücuma uğradıktan 2 yıl sonra Zambezi Irmağı’nda en uzun seyahat rekorunu kırdı. Bu rekoru hala elinde tutan Templer ve takımı, 3 ayda 2.575 kilometre yol kat etti. Kaybettiklerin odaklanmaktansa mümkün olanı aramayı tercih ettiğini söyleyen Templer, şu an ABD’de yaşıyor, rekor seyahatinde tanıştığı bir gazetecinin kardeşiyle evli, “What’s Left of Me” (Benden Kalan) isimli kitabıyla ve verdiği konferanslarla tanınıyor.

CNN Travel’ın “‘I was up to my waist down a hippo’s throat.’ He survived, and here’s his advice” başlıklı haberinden derlenmiştir.