Halkbank davasına memleketler arası takviye

Halkbank davasına milletlerarası destek
ABD Anayasa Mahkemesi’nde 16 Ocak’ta görülecek Halkbank duruşması öncesinde, Pakistan, Katar ve Azerbaycan devletleri ile Kızılay, TOBB, Bankalar Birliği ve İngiltere Lordlar Kamerası üyesi Daniel Brennan, mahkemeye Halkbank’ı destekleyen bir dilekçe gönderdi.

Dilekçelerde, yabancı devletlerin cezai kovuşturulmasının müthiş olumsuz tesirleri olacağı ve memleketler arası uyuşmazlıkları besleyeceğini belirterek, Halkbank’ın yargılanmasının memleketler arası toplumda diplomatik kabus yaratacağı konusunda ihtarda bulunuldu.

MİSİLLEME UYARISI

ABD’nin rastgele bir yabancı devleti cezai kovuşturma yapmasının dünya çapında mahallî ceza kanunlarının uygunsuz halde siyasallaştırılmasına davetiye çıkaracağı ihtarında bulunan Katar, Pakistan ve Azerbaycan devletlerinin ortak dilekçesinde, bunun misillemelerle karşılık bulacağı ve suçlama döngüsü bir sefer başladığında, bunu durdurmanın imkansız olacağına dikkat çektiler. Memleketler arası uyuşmazlıkların çoklukla mahkemeler ve heyetler yerine devletler ortası müzakereler yoluyla diplomatik olarak ele alınması gerektiği belirtilen dilekçede şunlar kaydedildi;

“Bu Mahkeme bir defa o kapıyı açtığında, kapatmak imkânsız olacak. Yabancı uluslar, ABD’nin kurumlarını yahut araçlarını cezai kovuşturmaya tabi tutarak karşılık verirse, ne bu mahkeme ne de kongre onları durduramaz yahut bu süreci aksine çeviremez. Yabancı devletlerin cezai kovuşturmasına müsaade verilmesi global bir uzlaşıya muhalif olur. Cezai kovuşturulması reaksiyonlara yol açar ve memleketler arası uyuşmazlığı besler. Cezai kovuşturma yargıyı politize edecek ve hukukun üstünlüğünü baltalayacaktır.”

TÜRKİYE’NİN DİLEKÇESİ

Halkbank’ın avukatı David Saltzman tarafından gönderdiği dilekçede de şunlar kaydedildi:

“Halkbank’ın sermayesinin yüzde 87.7’si bir devlet kurumu organı olan Türkiye Varlık Fonu’na aittir. Fakat hisselerin temsil, idare ve denetim yetkileri Türkiye Cumhuriyeti Maliye ve Hazine Bakanlığı’na aittir. Bu nedenle Halkbank’ın genel heyet toplantılarında oy kullanma imtiyazı Maliye ve Hazine Bakanlığı’nındır. Buna nazaran Halkbank, Türkiye’nin ayrılmaz bir modülüdür. Halkbank, devletin çıkarları doğrultusunda hareket eder. ABD ve Türkiye hükümetleri ortasındaki ikili muahede sonucunda Türkiye, İran’la ticaret yapmak için istisna verilen ülkeler ortasında yer almaktadır. Türkiye, İran’la ilgili dış ticaret süreçleri için bir devlet bankası olan Halkbank’ı görevlendirdi. Buna nazaran Halkbank’ın İran ile dış ticarete yönelik kolaylaştırma faaliyetleri ticari bir faaliyet kapsamında olmayıp, büsbütün devlete ilişkin olmuştur.”

YETKİ KABUL EDİLEMEZ

“Türk hukuku, yabancı bir devletin kendi mahkemelerinde cezai kovuşturulmasına müsaade vermemektedir” denilerek şu sözler kullanıldı: “Halkbank’ın öteki bir devlet tarafından kovuşturulması, Türkiye’nin onuruna karşı alçaltıcı bir harekettir. Türkiye bu yargı yetkisini kabul etmemektedir.”

ABD’nin 200 yıllık tarihinde, memleketler arası hukuk içtihatları doğrultusunda, her vakit yabancı hükümranlar ve onların aracıları hakkında cezai kovuşturma yapmama unsuruna bağlı kaldığı da hatırlatılarak, “Tüm hükümranlar tıpkı pahada, onurda, eşit ve bağımsız olduğundan, yabancı egemenlerin başka ulusların yargı yetkisinden muaf olduğu milletlerarası hukukta kabul edilmiştir; diğer bir deyişle, eşitlerin birbirleri üzerinde yetkileri yoktur”denildi. Öte yandan İngiliz Lordlar Kamarası üyesi ve İngiltere Barosu’nun eski lideri, Amerikan Hukuk Enstitüsü üyesi ve Amerikan Barolar Birliği’nin ortak üyesi Lord Daniel Brennan, kovuşturmaya müsaade veren kararın memleketler arası hukuka ters olduğunu kaydetti.