Elektrikli ve elektronik atıklara yeni düzenleme

Elektrikli ve elektronik atıklara yeni düzenleme
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, “Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Birtakım Ziyanlı Unsurların Kullanımının Kısıtlanması” ve “Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Yönetimi” hakkında yönetmeliklerde yapılan düzenlemeler Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Atık elektrikli ve elektronik eşyaların etrafa hassas geri kazanım ve bertarafının sağlanması dâhil olmak üzere insan sıhhatinin ve etrafın korunmasına katkıda bulunmak gayesiyle elektrikli ve elektronik eşyalarda ziyanlı hususların kullanımının kısıtlanmasına ait metot ve temeller tekrar belirlendi. Bu kapsamda, elektronik eşya üreticileri, yılda en az bir kez marka ve model gözetmeksizin atık elektrikli elektronik eşyaların faal formda toplanması için geri alma kampanyaları düzenleyecek ve toplumsal medyada duyuracak. Türkiye’de yerleşik olmayan üreticiler tarafından piyasaya elektrikli ve elektronik eşya arz eden üreticiler, Türkiye’ye yetkili temsilci atayacak. Yapılan düzenlemelerle atık elektrikli elektronik eşyaların toplanması ve sürece tesislerine taşınmasının daha aktif ve etrafa uyumlu halde gerçekleştirilmesi hedefleniyor. 

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, gün geçtikçe çeşitliliği ve kullanım alanı artan ve buna bağlı olarak süratle ve yüksek ölçülerde atık oluşmasına neden olan elektrikli elektronik eşyaların kullanımı hakkında “Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Birtakım Ziyanlı Hususların Kullanımının Kısıtlanması” ve “Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Yönetimi” yönetmeliklerini tekrar belirledi. Bakanlık tarafından yapılan düzenlemelerin akabinde bugün Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmeliklerdeki değişiklikler hakkında açıklama yapıldı. Yapılan açıklamada, insan sıhhatinin ve etrafın korunmasına katkıda bulunmak maksadıyla elektrikli-elektronik eşyaların dizaynından başlayarak üretimi, piyasaya sürülmesi ve atık olarak idaresi de dahil olmak üzere tüm süreçlerinde döngüsel iktisat prensiplerinin uygulanmasına yönelik düzenlemeler yapıldığı kaydedildi.

“ÜRETİCİLER, YENİ TASARIM ESERLERDE GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ GEREÇLER KULLANMAYA ÖNCELİK VERECEK”

Sürdürülebilir formda etrafın korunmasının amaçlandığı, “Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların İdaresi Yönetmeliği” ulusal ölçekli strateji ve siyasetler göz önünde bulundurularak Avrupa Birliği (AB) mevzuatına ahengi çerçevesinde tekrar düzenlendi.

Türkiye’de yerleşik olmayan üreticiler tarafından piyasaya elektrikli ve elektronik eşya arz eden üreticilerin, Türkiye’ye yetkili temsilci ataması mecburiliği getirildi.

Elektrikli ve elektronik eşyaların tasarımı ve üretimi sırasında eserlerin atık olduktan sonra kolay kolay parçalanması, ayrıştırılması, tekrar kullanıma hazırlanması ve geri kazanılması için üreticilere yükümlülükler verildi. Yeni düzenleme ile üreticilere, geri dönüşümünü ve geri kazanımını kolaylaştıracak gereç ve modülleri kullanmaları ve bununla birlikte yeni tasarım eserlerinde teknik açıdan uygun olması durumunda geri dönüştürülmüş materyal kullanımına öncelik vermesine yönelik yükümlülükler getirildi. Üreticiler yılda en az bir kere marka, model, üreticisi ve muhtevasına bakılmaksızın evsel nitelikteki atık elektrikli ve elektronik eşyaları münferiden yahut dağıtıcılarla iş birliği içinde geri alma kampanyaları düzenleyerek toplumsal medyada dâhil olmak üzere uygun irtibat kanallarıyla kamuoyuna duyuracak.

“TRANSFER NOKTALARINA ‘ÇEVRE LİSANSI’ ALMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ GETİRİLDİ”

Mevcut yönetmelikte yer alan “Aktarma Merkezleri”nin, “Transfer Noktaları” olarak yine düzenlendiği ve etraf lisansı alınması yükümlülüğü getirildiği bilgisi de Bakanlık açıklamasında yer aldı.

Mülga Atık Elektrikli ve elektronik Eşyaların Denetimi Yönetmeliğinde yer alan “aktarma merkezleri”, “transfer noktaları” olarak tekrar düzenlenerek etraf müsaade ve lisans evrakı alınması yükümlülüğü getirildi. Bu düzenlemeyle atık elektrikli elektronik eşyaların toplanması ve sürece tesislerine taşınmasının daha faal ve etrafa uyumlu formda gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Atık elektrikli elektronik eşya sürece tesisleri, yine kullanıma hazırlama tesislerinin etraf lisansları, kelam konusu yönetmeliğin kapsamındaki elektrikli elektronik eşya kategorileri özelinde verilecek. Bu uygulamayla atık haline gelmiş elektrikli elektronik eşyaların tıpkı emelle yine kullanımına imkân tanıyacak tesislerin kriterleri düzenlenerek döngüsel iktisat vizyonu çerçevesinde atık haline gelmiş eserlere ikinci bir kullanım ömrü sağlanmış olacak.

Atık elektrikli elektronik eşya sürece tesisleri ve yine kullanıma hazırlama tesislerinin ülke genelinde birebir kaidelerde kurulmasının temini emeliyle atık elektrikli elektronik Sürece Tesislerinin “TS 13615 – Atık elektrikli ve elektronik eşya sürece tesisleri için kurallar” standardında, yeni kullanıma hazırlama tesislerinin ise “TS EN 50614- Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipmanın Yine Kullanıma Hazırlanması İçin Gereklilikler” standardında verilen kaideleri sağlaması zaruriliği getirildi.

“ELEKTRİKLİ-ELEKTRONİK EŞYALARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜNDE ÖNLEMLER ALINACAK”

Açıklamada, Bakanlık tarafından elektrikli eşyaların üretimi, toplanması, işlenmesi süreçlerinin takip edileceği, kısıtlama ve yasaklamaları da içeren gerekli önlemlerin alınacağı vurgulandı.

Bakanlık tarafından, aktüel Avrupa Birliği (AB) mevzuatına ahengi çerçevesinde “Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Birtakım Ziyanlı Unsurların Kullanımının Kısıtlanmasına Ait Yönetmelik” ile insan sıhhatinin ve etrafın korunmasına katkıda bulunmak emeliyle elektrikli ve elektronik eşyalarda tehlikeli hususların kullanımının kısıtlanmasına ait adap ve temellerin belirlendiği açıklandı.

Piyasaya arz edilen elektrikli ve elektronik eşyalar ve bu elektrikli ve elektronik eşyaların tamiratına, yine kullanımına, fonksiyonlarının güncellenmesine yahut kapasitesinin artırılmasına yönelik kabloları ve yedek modülleri dâhil olmak üzere elektrikli ve elektronik eşyalarda kullanımı kısıtlanan hususlara yer verildi. Yönetmelik kapsamındaki elektrikli ve elektronik eşyaların piyasa nezareti ve kontrolü 9 Temmuz 2021 tarihli ve 4269 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan “Ürünlerin Piyasa Nezareti ve Kontrolüne Dair Çerçeve Yönetmelik” kararları doğrultusunda gerçekleştirileceği belirtildi.

Elektrikli ve elektronik eşyalarda kullanımı kısıtlanan hususlar ve bu hususların belli durumlarda müsaade edilen azami konsantrasyon bedellerine ait konuların belirlendiği bildirildi.