Brezilya’da Lula geri döndü

Brezilya’da Lula geri döndü
Latin Amerika’nın en büyük ülkesinde seçmen, dört yıl sonra solu yine iktidara taşıdı. 77 yaşındaki Lula kılpayı üçüncü kere ülkenin devlet lideri seçildi. Sandıkta yenilen Brezilya Devlet Lideri Jair Bolsonaro’nun ne yapacağı ise merak konusu.

Brezilya’da dünyanın merakla beklediği devlet başkanlığının ikinci tipi, solcu eski Devlet Lideri Luiz Inacio Lula da Silva’nın zaferiyle sonuçlandı. Lula evvelki gün yapılan ikinci çeşitte yüzde 50.83 oy ile ‘Tropiklerin Trump’ı olarak tanınan sağcı rakibi Devlet Lideri Jair Bolsonaro’yu az farkla geride bıraktı. Yüksek Seçim Mahkemesi’nin (TSE) yayınladığı yüzde 98.9’u açılan sandık sonuçlarına nazaran Bolsonaro yüzde 49.17 oranında oy aldı. Birinci çeşitte Lula yüzde 48.43, Bolsonaro ise yüzde 43.20 oy almıştı. TSE’nin seçim sonuçlarını paylaştığı internet sayfasında, seçimin matematiksel olarak tamamlandığı, açılmayan sandıkların sonucu etkilemeyeceği belirtildi. 77 yaşındaki Lula, üçüncü defa başkanlığı garantilerken, Bolsonaro cephesinin şimdi yenilgisi kabul etmemesi soru işaretleri yaratıyor. 

ZAFER KONUŞMASI

Zafer konuşmasına “Beni canlı diri gömmeye çalıştılar ve işte buradayım” kelamlarıyla başlayan “1 Ocak 2023’ten itibaren yalnızca bana oy verenleri değil, 215 milyon Brezilyalıyı yöneteceğim. İki Brezilya yok. Biz tek ülke, tek bir halk ve büyük bir milletiz” sözlerini kullandı. Brezilya’nın istikrarı tekrar kazanacağını savunan Lula, iklim değişikliğiyle çabaya ait, “Başta Amazon yağmur ormanlarını korumak üzere, Brezilya, iklim kriziyle uğraşta liderlik rolünü sürdürmeye hazır” açıklamasını yaptı. 

KABUL EDECEK Mİ?

Brezilya Devlet Lideri Bolsonaro, geçen yıl, “Ya kazanırım, ya öldürülürüm ya da tutuklanırım. O p..lere söyleyin, asla tutuklanmam” demişti. Brezilya’nın orta bölümlerinde çiftçilerin yolları kapattığına dair toplumsal medyada paylaşım yapıldı. Amerikan New York Times gazetesi, eski ABD Lideri Donald Trump üzere Bolsonaro’nun da sonuçları kabul etmemek üzerine tavır izleyip izmeyeceğini merak edildiğini yazdı. Gazete sonuçların akabinde Bolsonaro’nun ‘sessiz’, ülkede de sakin bir havanın hakim olduğunu aktardı. 

Jair Bolsonaro

ERDOĞAN TEBRİK ETTİ

ABD, Rusya ve Çin dahil dünyanın pek çok ülkesinden Lula’ya tebrik yağdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da dün telefonda Lula’yı tebrik ederek “stratejik paydaşlık seviyesindeki ikili bağlantıların yeni devirde gelişeceğine inandığını” belirtti. 

HAPİSTEN YENİDEN İKTİDARA

– Luiz Inacio Lula da Silva, 27 Ekim 1945’te kuzeydoğudaki Pernambuco eyaletine bağlı Garanhuns’ta doğdu. 

– Sao Paulo’da yaşayan Lula’nın biri üvey beş çocuğu var. Yakın bir vakit evvel Janja ismiyle bilinen üçüncü eşi Rosangela da Silva ile evlendi.

– 1960’lar ve 1970’lerde bir metal emekçisi ve etkin bir sendikacıydı. Öncesinde bir kuru temizleme şirketinde çalıştı ve ayakkabı boyacılığı yaptı.

– 1989’da Emekçi Partisi’nden ülkenin birinci emekçi sınıfı adayı olarak başkanlık seçimine girdi. Dört başarısız denemeden sonra birinci sefer 2002’de devlet lideri seçildi.

– 2003’te yoksulluğu azaltmaya yönelik toplumsal programını uygulamaya başladı. 2006’da oyların yüzde 60’ından fazlasını alarak yine seçildi.

– 2010’da Time Mecmuası tarafından dünyanın en tesirli 100 şahsından biri seçildi. 2011’de gırtlak kanseri nedeniyle kemoterapi gördü.

– 2018’de üst seviye siyasetçilerin, hükümet yetkililerinin ve iş insanlarının suçlandığı yolsuzluk soruşturması kapsamında tutuklandı ve mahpusa girdi. O yıl seçimlere katılması yasaklandı. Kasım 2019’da 580 gün sonra mahpustan çıktı. 

– Tahliye edilen Lula’nın, aldığı cezalar ve yolsuzluk davalarının, bu davalardan sorumlu yargıç Sergio Moro’nun davalarda taraflı ve politik davrandığına hükmeden Yüksek Mahkeme tarafından 2021’de düşürülmesi üzerine, seçimlere katılmasının önü açıldı.

– Siyasi haklarını geri kazanan Lula da Silva, Temmuz 2022’de Personel Partisi’nden yine başkanlığa aday oldu.

LATİN AMERİKA’DA YENİ ‘SOL DALGA’ MI

Brezilya’da solcu Lula da Silva’nın lider seçilmesi ‘Latin Amerika’da sol dalgası mı’ tartışmasını beraberinde getirdi. Güney Amerika ülkelerinde yakın vakitte yapılan seçimlerde daha çok sol partiler muvaffakiyet gösterdi. Honduras, Şili, Bolivya ve Arjantin’de seçmen sağ partilere sırtını döndü, Kolombiya’da da birinci solcu devlet lideri seçildi. “Inter-American Dialogue” isimli niyet kuruluşundan uzman Michael Shifter’a nazaran durum ‘sol dalga’dan çok seçmenin iktidarı değiştirmek için ‘pragmatist’ bir tavır içinde olması. Shifter, “Lula’nın zaferi, Bolsonaro’nun ‘başarısız bir başkan’ olduğunun göstergesi olan ‘küresel iktidarda olanlar karşıtı’ eğilimin bir kesimiydi. Brezilyalıları tatmin etmezse onu da (Lula) reddederler ve daha sağda olan birini seçerler” yorumunu yaptı.