Ankara’dan Atina’ya ‘Parthenon’ desteği: ‘Yunanistan beklenmedik bir müttefik buldu’

LEFKOŞA – Son dönemde Türk-Yunan ilişkilerindeki iyileşme, kültürel alanda da etkisini göstermeye başladı. Parthenon heykelleri konusunda Türkiye’nin Yunanistan’a verdiği destek büyük yankı uyandırdı. Londra ile Atina’yı karşı karşıya getiren gelişmede Ankara’nın komşu ülkeye verdiği diplomatik destek Yunanistan basınında yankı buldu.

Newsit haber sitesi, gelişmeyi okuyucularına “Parthenon Heykelleri konusunda beklenmedik bir gelişme yaşandı ve Yunanistan beklenmedik bir müttefik buldu. UNESCO’nun 24’üncü oturumu sırasında Türkiye temsilcisi, komşumuzun İngilizlerin Parthenon Heykellerini kaldırdığı Elgin’in ‘firman’ını dikkate almadığını belirtti” sözleriyle aktardı.

ANKARA’DAN DİPLOMATİK DESTEK

UNESCO’nun Kültür Varlıklarının Menşe Ülkelerine İadesi konulu 24’üncü oturumunda Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz önemli mesajlar verdi. Newsit’te yer alan habere göre, Boz konuşmasında Parthenon heykellerine özel atıfla, “Yunan heyetine, 40 yılı aşkın bir süredir heykeller konusunda olduğu gibi, argümanlarını gerçek ve somut kanıtlarla sundukları için yürekten teşekkür ediyoruz. Türkiye’deki Kaçakçılıkla Mücadele Birimi Başkanı olarak, o dönemde sömürgeci İngiltere tarafından yapılan bu satın almayı meşrulaştıran herhangi bir belgeden haberdar değiliz” ifadelerini kullandı. Boz, oturumda yaptığı konuşmada sözlerini şöyle sürdürdü:

“Dolayısıyla, dönemin yasalarına göre bile yasallığını tartışmaya yer olduğunu düşünmüyorum ve Parthenon heykellerinin iadesini kutlamayı tüm kalbimle bekliyorum; çünkü bunun kültürel varlıkların korunmasına yönelik bir tutum değişikliğine işaret ettiğine ve küresel olarak verilen en güçlü mesaj olduğuna inanıyoruz.”

AÇIKLAMA, ATİNA’DA OLUMLU YANKI BULDU

Zeynep Boz’un UNESCO oturumundaki bu çıkışı, komşu başkent Atina’da olumlu yankı buldu. Atina’daki son bilgiler, Yunanistanlı yetkililerin bu açıklamayı İngiliz yetkililerin argümanlarını çürüten bir çıkış olarak değerlendirdiklerini gösteriyor.

Açıklama, İngiliz anlatısına göre yetkilileri Lord Elgin’e heykelleri yerlerinden uzaklaştırma hakkını veren ve o zamandan beri Parthenon heykellerinin iadesi tartışmalarında British Museum’un temel argümanlarından biri olan tartışmalı fetvayı veren Osmanlı İmparatorluğu’nun halefi olan Türkiye’den geldiği için özellikle önemli kabul ediliyor.

OCAK AYINA KADAR ÇÖZÜM BEKLENTİSİ

Parthenon Projesi Başkanı Yannis Lefas, Yunan gazetecilerle yaptığı toplantıda Türkiye’nin çıkışı ile beraber Parthenon heykelleri konusunda yaşanan son gelişmeleri yorumladı.

Lefas, soruna ocak ayına kadar bir çözüm bulunabileceğini vurgulayarak, ‘Yunanistan ve İngiltere temsilcileri tarafından eşit olarak yönetilecek uluslar ötesi bir vakıf kurulması’ fikrini savundu. Lefas’ın bu önerisi, heykellerin Akropolis Müzesi’ne kalıcı olarak iadesini öngörürken, British Museum’da ise heykellerin bulunduğu odanın, Yunan müzelerinden ve British Museum’un depolarında bulunan Yunan eserlerinden oluşan bir sergiyle birlikte bir Yunan eserleri salonuna dönüştürülmesini içeriyor.

PARTHENON HEYKELLERİ ANLAŞMAZLIĞI

Yunanistan ve İngiltere arasındaki Parthenon Heykelleri anlaşmazlığı, uzun ve karmaşık bir geçmişe sahip. 19’uncu yüzyılın başlarında, Osmanlı İmparatorluğu’nun izniyle İngiltere’nin Birleşik Krallık Büyükelçisi Lord Elgin, Parthenon’dan heykelleri alarak ülkesine getirdi. O dönemde Yunanistan, Osmanlı İmparatorluğu kontrolünde bir bölgeydi ve Elgin’in aldığı izin, dönemin yasal ve siyasi koşulları altında verilmişti.

Yunanistan, bağımsızlığını kazandıktan sonra heykellerin iadesi taleplerini artırdı. İngiltere ise bu talepleri sürekli olarak reddetti ve heykellerin başkent Londra’daki British Museum’da kalması gerektiğini savundu. Son yıllarda, Parthenon heykellerinin iadesi konusu uluslararası alanda gündeme gelmiş durumda. Birçok kültürel ve siyasi organizasyon, heykellerin Yunanistan’a iade edilmesi gerektiğini savunuyor.

İngiltere’de ise bu konuda farklı görüşler bulunsa da genel olarak heykellerin British Museum’da kalmasının daha doğru olduğunu düşünen önemli bir kesim söz konusu.

İNSANLIĞIN ORTAK MİRASI PARTHENON

Parthenon, Atina Akropolis’inde bulunan ve MÖ 5’inci yüzyılda inşa edilen antik bir Yunan tapınağı. MÖ 447-432 yılları arasında, Perikles’in yönetimi altında, Athena’nın koruyucusu Athena Parthenos’a adanmış olarak inşa edildi. Baş mimarları Iktinos ve Kallikrates; heykelleri ise ünlü heykeltıraş Fidias tarafından yapıldı. Parthenon, Antik Yunan mimarisinin zirve örneklerinden biri ve Batı mimarlığının önemli bir simgesi.

14’üncü yüzyılda Bizans kilisesi, 1460’larda Osmanlı camii ve 1687’de Venediklilerin saldırısında mühimmat deposu olarak kullanıldı ve bu süreçlerde ciddi hasar gördü. 19’uncu yüzyılda Lord Elgin, birçok heykeli anıttan uzaklaştırarak İngiltere’ye götürdü; bu heykeller günümüzde British Museum’da sergileniyor. Parthenon, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde olup, modern restorasyon çalışmalarıyla korunuyor.