‘En büyük 500’e teknoloji damgası

Ebru Sungur – İstanbul Sanayi Odası (İSO) ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’nın 2023 yılı sonuçlarını açıkladı. Üretimden satışlara göre yapılan sıralamada Tüpraş, Ford Otomotiv ve Star Rafineri ilk üçte yer aldı. En büyük 500 sanayi şirketinin toplam üretimden satışları 2022’de yüzde 119 artarken 2023’te bu oran yüzde 42.1 oldu. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, bu gerilemenin nedenini, “Yavaşlayan küresel talep, 6 Şubat’ta ardı ardına yaşadığımız deprem felaketleri ve seçimler sonrasında ekonomi politikalarında yaşanan değişim belirleyici rol oynadı” sözleriyle açıkladı. İSO 500 şirketlerinin üretimden satış toplamı 2023’te 6 trilyon 375 milyar lira oldu. Bahçıvan, enflasyondan arındırıldığında üretimden satışların yüzde 13.2 azaldığını vurguladı. 

Olumlu kırılma 

Her yıl yapılan araştırma ile birlikte ‘Sanayide Teknoloji Yoğunluklarına Göre Yaratılan Katma Değer Dağılımı’nın da incelendiğini belirten Erdal Bahçıvan, şunları söyledi: 

“Sanayimizin düşük, orta ve yüksek teknoloji ile bağını en somut şekilde ortaya koyan bu verilerde son yıllarda genellikle durağan, değişmeyen bir seyir vardı. Fakat bu yıl sanayimizin orta-yüksek ve yüksek teknolojiye doğru olumlu bir kırılma yaşandığını görüyoruz. 2022 yılına göre 2023 yılında, yüksek ve orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerin yaratılan toplam katma değer içindeki payını 4 puan artırması sanayimizin teknolojik dönüşümü adına umut vericidir.” 

Orta-yüksek ve yüksek teknolojilerin sanayilerin toplam payının yüzde 37.4’e çıkarak şimdiye kadarki en yüksek düzeyine ulaştığını vurgulayan Bahçıvan, dijital ve yeşil dönüşüme dayalı uluslararası rekabet ortamında bunun henüz bir başlangıç olduğunu dile getirdi. Bahçıvan, İSO 500’de Ar-Ge harcamalarının da 2023’te 2022’ye neredeyse ikiye katlanarak 30.5 milyar lirayı aştığını, Ar-Ge harcamalarının üretimden satışlar içindeki payının da binde 36’dan binde 48’e çıktığını bildirdi.

‘OVP’de tadilat yapılmalı’

Gazetecilerin sorularını da yanıtlayan İSO Başkanı Bahçıvan, Orta Vadeli Planı (OVP) desteklediklerini hatırlatarak, “OVP’de tadilat yapılmalı. Yapısal önlemler konusunda harekete geçilmeli” dedi. Bu noktada vergi, hukuk ve eğitim konularını önceleyen Bahçıvan, Türkiye’nin bir istihdam planı olması gerektiğinin altını çizdi. Bahçıvan, gündemdeki vergi taslağıyla ilgili sorular üzerine, “Sanayiciye daha önce verilen vergi avantajlarının değiştirilmesi tahribat yaratır” dedi. Bahçıvan, KDV iadeleri sorununa da vergi taslağıyla çözüm getirilmesini istedi. Bahçıvan, dezenflasyon sürecinde sanayicinin fiyat ve ücret belirlemelerinde ne zaman hedef enflasyonu çıpa olarak kabul edebileceği sorusu üzerine de yıl sonuna doğru hedeflerle beklentilerin yakınlaşabileceği öngörüsünde bulundu.

İSO 500’den notlar

■ İhracatı 2022 yılına göre yüzde 2.9 düşüşle 95.1 milyar dolara geriledi. 

■ Faaliyet karı yüzde 39.7 artarak 937 milyar liraya çıktı. 

■ Faaliyet karlılığı oranı yüzde 12.8’den yüzde 12.5’e geriledi. 

■ Satış karlılığı oranı yüzde 9.3’ten yüzde 8.6’ya indi. 

■ Tüm kar büyüklüklerindeki artışlar, 2023 yılı enflasyonunun altında kaldı. 

■ Finansman giderleri yüzde 92.5 arttı. 

■ Mali borçlar 1.3 trilyon liradan 2 trilyon liraya çıktı. 

■ Halka açık şirket sayısı 12 adet artarak 85’e yükseldi. 

■ Yabancı sermaye paylı şirket sayısı 8 adet artıyla 116 oldu. 

■ İstihdam yüzde 1.9 artışla 804 bin kişiye yaklaştı. 

■ EYT tazminatlarının da içinde bulunduğu ödenen maaş ve ücretler yüzde 120 arttı.